تاملی بر ادغام آموزش عالی به عنوان رویکردی در ساماندهی موسسات آموزش عالی

دانشگاه و آموزش عالی به مثابه یک زیرسیستم مهم از سیستم جامعه؛ بر همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، زیست محیطی و... تاثیرگذار است و بالتبع از تغییر و تحولات جامعه و نهادهای درونی آن نیز متاثر است. تحولاتی که در کنترل سیستم دانشگاه نیست؛ اما دانشگاه به عنوان سازمانی زنده و پویا ضرورتا می بایست نسبت به این تغییر و تحولات واکنش نشان دهد تا ضمن حفظ پویایی خود؛ در جایگاه یک کنشگر فعال عمل کند؛ در غیر این صورت به سمت سکون و بی تحرکی حرکت می کند. از جمله این تغییر و تحولات می توان به کاهش جمعیت دانشجویی، کاهش منابع مالی و حمایت های دولتی، افزایش رقابت، افزایش تقاضا برای کسب آموزش با کیفیت (از سوی متقاضیان) و... اشاره کرد؛ بنابراین انتخاب راهبرد بهینه به منظور واکنش مناسب و به موقع می تواند یاری رسان باشد. از این رو ادغام دانشگاه ها یکی از این راهبردها است که در نظام های آموزش عالی تحت عنوان راهبردی رایج و مقبول مطرح می شود. در نوشته حاضر با تکیه بر ضرورت وجودی این مفهوم در آموزش عالی ابتدا به روشن سازی مفهوم ادغام و ادغام در آموزش عالی، وجوه و اشکال گوناگون آن، دلایل ادغام ها، سطوح مختلف ادغام، تجارب سایر کشورها در این زمینه و آینده پژوهی آن پرداخته می شود. سپس در ادامه برای اجرای موفقیت آمیز ادغام یکسری ملزومات اساسی تشخیص داده شده است (در اینجا بخشی از این ملزومات روشن شده است). از جمله: نقش مدیریت سازمان در هدایت فرآیند ادغام، مدیریت تعارضات و کشمکش های درونی و بیرونی دانشگاه، نقش مدیریت منابع انسانی و مشارکت حداکثری و ارتباط با کارکنان و هییت علمی و... در پروسه ادغام، علاوه بر این توجه ویژه به فرهنگ حاکم بر دانشگاه که به نظر می رسد از همه موارد مذکور مهم تر باشد.