جنبش های اجتماعی و نقش رهبران (مطالعه موردی: نقش دکتر مصدق در جنبش ملی شدن صنعت نفت)

تاریخ معاصر ایران صحنه وقوع جنبش هایی بوده که در دوره های زمانی مختلف با ایجاد شرایط و بسترهای لازم و درپاسخ به بحران و محرومیتی به وجود آمده و هر یک کامیابی ها و ناکامی هایی داشته اند. جنبش ملی شدن صنعت نفتایران هم از جمله این جنبش ها بود که در سال های آغازین جنگ سرد و در پاسخ به منازعه نفتی ایران و انگلستانبه وجود آمد و با بسیج عمومی مردم توانست دست بیگانگان را از صنعت نفت و مداخلات سیاسی کوتاه و متعاقب آن با بهقدرت رساندن دکتر مصدق در دوران فترت سیاست، حکومتی ملی ایجاد کند. اما این حکومت ملی دیرپا نبود و با وقوعکودتا به عمر آن خاتمه داده شد. پیروزی و ناکامی جنبش ها به مجموعه عوامل عینی و ذهنی وابسته است. از جملهعواملی چون: رهبری، سازماندهی و بسیج مردمی، ایدیولوژی، ساختارهای سیاسی، وضعیت اقتصادی و تاثیرپذیری هایخارجی. یکی از مهم ترین متغیرها نقش رهبری جنبش ها است. جنبش ملی شدن در سطح کلان توسط دکتر مصدق وآیت الله کاشانی و در سطوح دیگر توسط رهبران به گروه ها و احزاب سیاسی رهبری می شد. این مقاله می کوشد تا باتمرکز بر نقش رهبری دکتر مصدق به بررسی زمینه های ناکامی جنبش ملی شدن صنعت نفت بپردازد.