گونه شناسی مساجد مازندران

بی شک مسجد مهمترین رکن جامعه ی اسلامی می باشد که در هر دیاری متناسب با فرهنگ و اقلیم آن ناحیه تغییرات کوچکی به خود دیده ولی اساس و بنیان آن که سادگی و بی پیرایه ای است در طول ادوار مختلف چندان تغییری نداشته. مساجد در اکثر نقاط ایران دارای الگویی مشابه هستند. اما در منطقه ی مازندران این گونه نبوده و با الگویی متفاوت روبرو هستیم. در پژوهش حاضر سعی بر آن است تا با بررسی فرم، کالبد و ساختار مساجد تاریخی مازندران در ادوار مختلف، به شناخت درستی از سبک و گونه شناسی این مساجد دست یابیم. با وجود محدود بودن مساجد مازندران از میان نمونه های موجود 11مورد انتخاب شد. هدف از این پژوهش، شناسایی شکلی و فضایی مساجد مازندران و گونه شناسی آن ها می باشد. برای دستیابی به این هدف از روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و با مطالعات میدانی به صورت مشاهده مساجد و مطالعات کتابخانه ای بهره برده شده است. در این پژوهش ابتدا مساجد بر حسب موقعیت مکانی به دو دسته مساجد روستایی و شهری تقسیم شده و سپس بر حسب معیار شکلی فضایی گونه شناسی صورت گرفته است. تفاوت مساجد در نحوه شکل گیری و ارتباط فضاهای باز، نیمه باز و بسته در الگوی فضایی آن ها می باشد. یافته های به دست آمده از گونه شناسی مساجد از این قرار است، ایوان-شبستان، شبستانی و روستایی (با پلانی مستطیل شکل). نتایج نشان دهنده آن است که مساجد شهری از الگوی معماری سنتی منطقه که از اقلیم آن نشآت پیدا کرده تبعیت نمی کنند و فرمی کاملا درون گرا دارند. ولی مساجد روستایی کاملا تابع معماری و هماهنگ با اقلیم منطقه شکل گرفته اند.