بررسی کارایی مدل ابزار ارزیابی آب و خاک (SWAT) در مدیریت منابع آب

مدل سازی فرآیند های هیدرولوژیکی در حوضه های آبخیز از نظر مدیریت منابع آب، مهندسی رودخانه، سازه های کنترل سیل و ذخیره آن اهمیت ویژه ای دارد. تنوع این مدل ها انتخاب مناسب ترین مدل با توجه به اهداف موردنظر را دشوار می کند. مدل SWAT یک مدل فیزیکی -تجربی، نیمه توزیعی و پیوسته می باشد که برای پیش بینی اثرات مدیریتی بر هیدرولوژی، رسوب و مواد آلاینده در حوزه های آبخیز با انواع خاک، کاربری اراضی و شرایط مدیریتی متفاوت طراحی شده است. هدف این مقاله ، ارایه مختصر از مطالعات موجود با این مدل و همچنین بیان نقاط قوت و ضعف نتایج شبیه سازی آن و روندهای مهم، موفقیت ها و مشکلات مربوط به مدل در طیف محدودی از حوزه های آبخیز در ایران و جهان می باشد. این مدل به عنوان ابزاری موثر در مطالعه هیدرولوژی حوضه در سطح جهان شناخته شده است.علاوه بر آن چندین مزیت مانند تهیه رایگان مدل، امکان ویرایش اطلاعات، شبیه سازی متغیرهای مختلف با توجه به تغییرکاربری، قابلیت الحاق به سیستم اطلاعات جغرافیایی، از دلایل انتخاب این مدل هست.مدل SWAT در سالهای اخیر در مناطق مختلف کشور به کار رفته که عملکرد آن در این مناطق قابل قبول گزارش شده است به عنوان نمونه: باستانی اله آبادی و همکاران ( ( 1391 در حوضه آبخیز کردان، ابراهیمی (1390) در حوضه آبخیز دویرج، گلشن و همکاران (1394) در حوضه آبخیز هراز. و به طور کامل در قسمت مواد و روش ها طی جداولی شرح داده شده است.برای تجزیه و تحلیل مدل را به صورتهای مختلف طبقه بندی مینمایند به عنوان مثال چهار دسته به صورت زیر تنظیم1 - پایه های هیدرولوژیکی، 2 - انتقال رسوب و مسیریابی 3 - حمل و نقل مواد مغذی و سموم و 4 - تجزیه و تحلیل سناریو. در مقاله پیش رو فقط مباحث مربوط به دسته اول یعنی موضوعات هیدرولوژیکی را بررسی می نماییم.