ماده تاریک یا دینامیک دیگر

اگر انرژی میدان گرانش بتواند نقشی در تولید خود داشته باشد، اجرام گراننده میدانی قویتر از آن چه قانون نیوتن اجازه می دهد از خود نشان خواهند داد و به زبان نیوتنی پر جرمتر ظاهر خواهند شد. بسته به میزان فشردگی جرم گراننده این افزایش ممکن است تا پنج برابر برسد و در تفسیر منحنی سرعت کهکشانهای مارپیچی، پراکندگی سرعت در خوشه های کهکشانها و یا توجیه قاعده تالی- فیشر به کار بیاید. دینامیکی که بر مبنای یاد شده به دست می آید از اصل هم ارزی پیروی می کند. ولی از اصل برهم نهی، تنها به طور تقریبی و در مورد سیستمهایی که اجزای آن به قدر کافی از هم دور باشند پیروی می کند.