تحول مبانی مشروعیت دولت سربداران با تاکید بر نقش تشیع تصوف

در دوران فترت، جدا از بازمانگان دودمان چنگیزی حکام محلی، ما شاهد سر برآوردن حکومتهای نوظهوری هستیم که از اوضاع پیش آمده بعد از مرگ ایلخان ابوسعید استفاده کردند دولت تشکیل دادند؛ که سربداران غرب خراسان تا 783، سادات مازندران تا 794، سادات گیلان تا 772، کارکیا در لاهیجان تا 1060، از جمله این دولتها هستندکه، عموما داعیه داریشان با تمایلات تشیع صوفیانه همراه بود هریک در تحول اوضاع سیاسی فکری زمانه موثر بودند. اما در این میان نقش دولت سربداران به واسطه وسعت قلمرو حضور فعال تر موثرتر در فرایند تحول مبانی مشروعیت حکومت عرضه الگوی مشروعیتی متفاوت از آن چه در آن زمان وجود داشت، یعنی تکیه بر تشیع تصوف، دارای اهمیت ویژه ای است.در این مقاله، با استفاده از منابع تاریخی سیاسی جدید قدیم، سعی شده است ضمن توصیف تلاشهای دولت سربداری جهت کسب مشروعیت عرضه الگوی مشروعیت ساز جدید، علت عدم دستیابی آن دولت به یک الگوی واحد مورد توافق جناحهای مختلف بیان شود. به زعم ما علت عدم وجود نطریه سیاسی مشخص در جناح سربداری آرمان گرایی افراطی جناح شیخیان از یک طرف اوضاع پیچیده سیاسی زمانه، بخصوص ظهور تیمور، از طرف دیگر، عوامل اصلی این عدم توفیق هستند؛ بدیهی است در این مسیر توجه به اوضاع سیاسی زمانه عطف توجه به تقارن تباین تشیع تصوف از نخستین دوره تاریخی شان تا برآمدن سربداران، در شناخت نا کامی دولت سربداری در بکار گرفتن یک الگوی مشروعیت ساز واحد مورد توافق همه جناحهاو نهایتا استقرار یک سامان سیاسی پایدار، راهگشا بوده است.