ارزیابی نمود شفافیت در سه دوره مساجد تهران (مسجد-مدرسه سپه سالار،مسجد دانشگاه تهران و مسجد جامع شهرک غرب)

شفافیت، از جمله مفاهمی اس که در معماری در دو قالب شفافیت معنایی و شفافیت کالبدی تجلی می یابد، در تبیین این مفهوم می توان آن را تلاشی در تبدیل کیفیات مادی به روحی بوسیله بهره گیری از عواملی چون ایجاد حس سبکی، کاستن از ماده و کاستن از کمیت ها دانست. همواره شاهد تجلی شفافیت در معماری، در کاربری های مختلف بوده ایم که در ادوار تاریخی به شیوه های متفاوتی نمود یافته اند. با توجه به آنکه کاربری مسجد در معماری ایران حائز اهمیت است، بررسی شفافیت در این گونه از کاربری می تواند در خور بررسی باشد. این پژوهش با محوریت سوال تغییر و تحول نمود شفافیت در مساجد تهران از دوره قاجار تا معاصر به چه نحوی بوده ا ست تهیه گردید. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و رویه عملی آن اسنادی و کتابخانه ای و بررسی میدانی بوده است. و اهمیت پژوهش بدان جهت است که با شناسی شاخصه های این اصل و بهره گیری از آنها می توان مفاهیم نهفته در آن در دوقالب عناصر کالبدی و م فاهیم معنایی بکار برد و در جهت بهبود کیفیت فضایی مساجد گامی موثر برداشت. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد، مفهوم شفافیت دارای شش شاخصه، وضوح هندسی، پیوند درون و بیرون، اوج به بالا، شفافیت بصری در بنا، کم کردن ماده و افزایش فضا و ایجاد حس سبکی می باشد؛ که پس از بررسی های میدانی مشخص گردید بیشترین تجلی- در میان سه دوره قاجار، پهلوی و معاصر- متعلق به دوره قاجاریه می باشد که در دوران پهلوی این نمود رو به افول رفته اما در دوره معاصر مجددا سعی می شود از این شاخصه ها بهره گیری شود.