پیامدهای توزیع زمین و آب در ساخت سیاسی- اجتماعی ایران مطالعه موردی: اواسط عهد ناصری تا انقلاب مشروطه

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 386

فایل این مقاله در 36 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_TSSQ-4-16_003

تاریخ نمایه سازی: 12 تیر 1398

چکیده مقاله:

این مقاله قصد دارد ضمن تحلیل پیامدهای توزیع منابع طبیعی (زمین و آب) در ساختار سیاسی و اجتماعی، نظریه رانت­داری را به مثابه رهیافتی بدیل برای تبیین پاره­ای از رخدادهای تاریخی و مسائل سیاسی و اجتماعی ایران ارائه کند. مسئله اصلی مقاله تبیین پیامدهای توزیع اصل منابع طبیعی در ایران دوره قاجاریه است. داده ها از آرشیو اسناد ملی و سایر منابع کتابخانه­ای گردآوری و به روش تاریخی تحلیل رانت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان می­دهد در تاریخ اقتصادی ایران دولت به عنوان بزرگ­ترین توزیع کننده منابع طبیعی (زمین و آب) در طرف عرضه و جامعه (سرمایه و کار) به عنوان بزرگ­ترین مصرف کننده در طرف تقاضا قرار می­گیرد. ساختار نهادهای سیاسی و اجتماعی بر اساس الگوی اجرای عدالت اجتماعی در توزیع منابع طبیعی به شکل انحصاری قوام می­یابد. این الگو از عوامل اصلی ایجاد رانت و تثبیت نهاد رانت­داری در دولت بوده است. در دوره قاجاریه تیول، تسعیر، تفاوت عمل و حقوق و مواجب شاهزادگان مهم ترین کانال­های توزیع رانت، منشعب از نهاد رانت­داری دولتی بودند. این کانال­ها پس از انقلاب مشروطه با اقدام قاطعانه مجلس اول مسدود شدند. نهاد رانت­داری دولتی از عوامل اصلی ناکارآمدی نظام مالیات­گیری، کاهش مستمر درآمد دولت و شیوع رشوه و فساد بود. هدف نهایی توزیع رانت معافیت از پرداخت مالیات بود. از دیگر پیامدهای مهم رانت­داری می­توان به واگذاری امتیازات بزرگ اقتصادی و وقوع انقلاب مشروطه اشاره کرد.

نویسندگان

شایان کرمی

دکتری تاریخ دانشگاه پیام نور تهران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابریشمی، حمید؛ هادیان، محمد (1383)، رانت­جویی و رشد اقتصادی (شواهد ...
  • احتشام السلطنه، میرزا محمودخان (1367)، خاطرات، به کوشش سید مهدی ...
  • اشرف، احمد (1359)، موانع تاریخی رشد سرمایه­داری در ایران: دوره ...
  • اف، عبدالله (1361)، روستاییان ایران در اواخر دوران قاجاریه، ترجمه ...
  • ایزدپناه، حمید (1376)، تاریخ جغرافیایی و اجتماعی لرستان، ج1. تهران: ...
  • بادامچی، حسین (1391)، اجاره­نامه زمین کشاورزی: تحلیل سه سند حقوقی ...
  • بادامچی، حسین (1391)، جایگاه فرمان اوروکاگینا در تاریخ شکل­گیری حقوق ...
  • بادامچی، حسین (1395)، سواره نظام بابلی در ارتش هخامنشی: تحلیل ... [مقاله ژورنالی]
  • بلاکر، مارک (1381)، آشنایی با مکاتب اقتصادی: مکتب کلاسیک ، ...
  • تنکابنی، حمید (1389)، تحلیلی بر مناسبات تولیدی و نوع مالکیت ...
  • توحیدلو، سمیه (1394)، حیات اقتصادی ایرانیان در دوران مشروطه، تهران: ...
  • جاوید، محمدجواد؛ جمالی، فریما (1388)، تعامل عدالت و دولت در ...
  • جمال ارونقی، مهرداد (1393)، تاریخچه مالیه ایران، تهران: معانی. ...
  • جمالزاده، محمدعلی (1376)، گنج شایگان: اوضاع اقتصادی ایران، تهران: انتشارات ...
  • حاجی­یوسفی، امیر محمد (1376)، رانت، دولت رانتیر و رانتیریسم: یک ...
  • حافظ­نیا، محمدرضا (1387)، مقدمه­ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، ...
  • خسروی، خسرو (1342)، بزرگ مالکی در ایران از قاجاریه تا ...
  • خضری، محمد؛ رنانی، محسن  (1383)، رانت­جویی و هزینه های اجتماعی ...
  • خضری، محمد (1382)، افزونه­جویی و توسعه اقتصادی ، پژوهش­ها و ...
  • دوگوبینو، کنت (بی تا)، سه سال در ایران، ترجمه ذبیح ...
  • رنه دالمانی، هانری (1378)،  از خراسان تا بختیاری، ترجمه غلامرضا ...
  • سازمان اسناد و کتابخانه ملی (ساکما): 3118/260 ؛ 49918/240 ؛ ...
  • سایکس، پرسی مولزورث (1381)، تاریخ ایران، ترجمه محمد فخرداعی گیلانی، ...
  • سلطانی، محمدعلی (1385)، نهضت مشروطیت در کرمانشاه و کنگاور، تهران: ...
  • سنجابی، علی­اکبرخان (1380)، ایل سنجابی و مجاهدت های ملی ایران، ...
  • سیف، احمد (1373)،  اقتصاد ایران در قرن نوزدهم، تهران: چشمه. ...
  • سیف، احمد (1380)، استبداد، مسئله مالکیت و انباشت سرمایه در ...
  • شاپوریان، عنایت الله (1350)، بیست و پنج سده مالیات، بی ...
  • شوستر، مورگان ویلیام (1334)، اختناق ایران، ترجمه ابوالحسن موسوی شوشتری، ...
  • شیرین­کام، فریدون؛ فرجام­نیا، ایمان (1393)، سرگذشت پنجاه کنش­گر اقتصادی ایران، ...
  • صفی­نژاد، جواد (1381)، شیوه های اخذ مالیات در مناطقی از ...
  • عین السلطنه، قهرمان میرزا سالور (1376)، روزنامه خاطرات، به کوشش ...
  • عیسوی، چارلز (1388)، تاریخ اقتصادی ایران (عصر قاجار، 1332- 1215ق). ...
  • غنی­نژاد، موسی. (مرداد 1379). روشنفکری ایرانی و بی­خبری از توسعه ...
  • فووریه، ژوانس (1368)، سه سال در دربار ایران، ترجمه عباس ...
  • قانون اساسی مشروطیت (بی­تا)، تهران: مجلس شورای ملی. ...
  • کاتوزیان، محمدعلی (1377)، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی و ...
  • کرزن، جرج ناتانیل (1380)، ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی ...
  • گلاویژ، علی (1361)، مناسبات ارضی در کردستان (فروپاشی نظام عشیره ...
  • لرد کرزن، جرج (1362)، ایران و قضیه ایران، ترجمه وحید ...
  • لمبتون، آن­کاترین (1362)، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر ...
  • مجد، محمدقلی (1387)، قحطی بزرگ 1296-1298ش/ 1919-1917م، ترجمه محمد کریمی، ...
  • مجدالملک، میرزا محمدخان (1357)، کشف الغرایب مشهور به رساله مجدیه، ...
  • مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، متمم قانون اساسی مشروطه. بازیابی ...
  • مستوفی، عبدالله (1326)، شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و ...
  • مصدق، محمد (1364)، خاطرات و تالمات دکتر محمد مصدق، به ...
  • ملائی­توانی، علی­رضا (1391)، تبیین ریشه های اجتماعی و اقتصادی انقلاب ...
  • مونس الدوله (1380)، خاطرات، به کوشش سیروس سعدوندیان، تهران: زرین. ...
  • مومنی، باقر (1359)، مسئله ارضی و جنگ طبقاتی در ایران، ...
  • واتسون، گرنت (1356)، تاریخ ایران دوره قاجاریه، ترجمه ع. وحید ...
  • وثوقی، منصور (1377)، جامعه شناسی روستایی، تهران: کیهان. ...
  • Beblawi, Hazem& Luciani, Giacomo (1987), The Rentier State. V. IV, ...
  • Beblawi, Hazem (1987), The Rentier State in The Arab World ...
  • David W. Pearce (1989), The Mit Dictionary of Modern Economics. ...
  • Mahdavy, Hossein (1970), The Pattern and Problem of Economic Development ...
  • Marshall, Alfred (1938), Principles of Economics. London: Macmillan. ...
  • Menger, Karl (2007), Principles of Economics. Translated by: James Dingwall ...
  • Ricardo, David (2001), On the principles of the political economy ...
  • Seyf, Ahmad (1998), Obstacles to the Development of Capitalism: Iran ...
  • Stanly, Jeons W (1888), The Theory of Political Economy. London: ...
  • Tullock, G (1967), The Welfare Costs of Tariffs, Monopolies and ...
  • نمایش کامل مراجع