تهیه جدول عمر جمعیت کشور در سال 1365

با افزایش کاربرد آمار به ویژه توسعه علم احتمالات و استفاده از آن در آمار، دامنه این علم به آینده نیز گسترش یافته و این امکان را فراهم ساخته است، که از طریق آمار دریچه‌ای به آینده گشوده شود. برای گشودن همین دریچه کوششها و پژوهشهای بسیاری انجام شده و الگوهای مختلفی ساخته شده است. که از بین آنها پاره‌ای به دلیل عدم سازگاری، شرایط واقعی جامعه مورد بررسی، به تدریج منسوخ شده و پاره‌ای دیگر برعکس هر روز مسیر تکامل را طی کرده و بر کاربردهای آن افزوده شده است. جدول عمر که در واقع تحول کمی جمعیت یک جامعه را تحت قانون مرگ و میر معینی برای آینده ترسیم می‌کند از جمله الگوهایی است که علاوه بر مطلوبیتی که در جمعیت‌شناسی به دست آورده و به صورت ابزاری مهم در تحلیلهای جمعیتی درآمده، در سایر علوم نیز کاربرد یافته است. یکی از موضوعات علم جمعیت‌شناسی، که اغلب برنامه‌ریزی‌های توسعه اجتماعی – اقتصادی بدان نیاز دارند، پیش‌بینی جمعیت برای دوره‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت است. در بین روشهای پیش‌بینی جمعیت، پیش‌بینی به روش ترکیبی به لحاظ چند وجهی بودن نوع استفاده، کاربرد بیشتری دارد. استفاده از این روش بدون آگاهی از سطح مرگ و میر، امید زندگی و ضرایب احتمال بقاء ممکن نیست و اینها شاخصهایی هستند که با تهیه جدول عمر به دست می‌آید. علیرغم کاربردهای فراوان و مهمی که جدول عمر در تحلیلهای جمعیتی دارد، متاسفانه به لحاظ مشکلاتی که در تهیه آن رخ می‌نماید، در کشور ما به ندرت به آن پرداخته شده است. تا آنجا که سوابق نشان می‌دهد، تاکنون جز، جداولی که بر اساس یافته‌های طرح اندازه‌گیری رشد جمعیت، که توسط مرکز آمار ایران تهیه شده و جداول عمر خلاصه‌ای که توسط یکی از کارشناسان مدیریت آمارهای اجتماعی و نفوس مرکز آمار ایران فراهم آمده و جدول عمری که توسط دانشکده بهداشت دانشگاه تهران و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه شده است، جدول عمر قابل استفاده‌ای در کشور ارائه نشده است. بعد از انتشار سرشماری سال 1365 و تحولاتی که در سالهای اخیر در کشورمان به وجود آمد، ضرورت تهیه جدول عمر جدید بر پایه آمارهای مرگ و میر جمع‌آوری شده در سرشماری سال 1365 احساس می‌شد زیرا دست اندرکاران پیش‌بینی جمعیتی در محاسبات خود، ناچار به استفاده از همان جداول عمر تهیه شده سالهای قبل بوده‌اند، که عمدتاً هماهنگ کردن آنها با زمان مورد پیش‌بینی نیازمند اعمال نظرهای کارشناسی، اغلب متفاوت بوده و از دقت پیش‌بینی‌ها می‌کاهد. ضرورت دستیابی به این جداول موجب شده، حتی کشورهائیکه فاقد جداول عمر هستند در چنین مواردی ناچار به استفاده از مدلهای جداول عمر پیشنهادی سازمان ملل (تهیه شده در سال 1955) و جداول عمر تنظیمی "کول و دمنی" (تهیه شه در سال 1966) هستند، که نحوه انتخاب مناسبترین جدول از بین این مدلها نیز خود نیازمند تجربه کافی در زمینه استفاده از این جداول است ولی در اینجا فقط اشاره می‌کند که این انتخاب، متناسب با خصوصیات جامعه مورد نظر به ویژه سطح مرگ و میر آن می‌باشد. مهمترین عناوین مورد بررسی در این مقاله عبارت‌اند‌از: 1- جدول عمر چیست؟ 2- انواع جدول عمر 3- روشهای تهیه جدول عمر 4- خلاصه بررسی نتایج تهیه جدول عمر کشور-سال 1365