پدیدار شناسی هرمنوتیک از خوان هایدیگر تا صحن عتیق (انقلاب) حرم امام رضا (ع)

زیبایی شناسی و کارکرد گرایی در معماری و شهرسازی از دیرباز در چالشی دیرین با یکدیگر قرار داشته اند که تا به امروز ادامه دارد. بررسی این چالش از منظر تفکر مارتین هایدگر، ارتباط آن را با امکان سکنای اصیل انسان در فضای معماران آشکار می سازد. وظیفه اصلی معماری را می توان گردآوردن عناصر فضای اگزیستانس دانست تا انسان در دل آن سکنا گزیند و برای طی این طریق جهان را انضمامی کرده و به محیط پیرامونی اش در قالب ساختمان ها و چیزها تجسم معمارانه ببخشد؛ تجسمی که شاید بیش از هر چیز دیگر او را به سکنای اصیل می برد. مکانی که در حرم امام رضا در قالب یافتن جایگاه انسان آن ، سلسله مراتب تعالی و حرکت توحیدی در پیوندی تام با فضای شهری در قالب سکنای خصوصی، عمومی، جمعی و در مرتبه غایی سکنای طبیعی تجلی می یابد. یکنایی که در یک پیوستار واحد در مرتبه ارتباطی حاصل از پیوند دروازه های شهر و محله ها به جانب سکنای عمومی در بناهای مذهبی معمارانه مانند مسجد گوهرشاد ، صحن عتیق ، صحن نو و . تسری می یابد. تحلیل وجود خاص انسان، نشان می دهد که از این (انسان)، جایی است که وجود در آن جا آشکار می شود. از این به دلیل در - جهان بودن رابطه تنگاتنگی با جهان دارد و وجود او درگیر با جهان است. چنین جهانی غنی و سرشار از معنا توصیف می شود. فقدان چنین جهانی است که او را گمشده و بی هویت کرده است. از این وجودش مکانمند است. برای این که به حیث مکان مندی از این پاسخ داده شود باید وجود او در مکان رفع دوری کند و جهت گیری داشته باشد. هنر معماری با آفرینش خلاقانه بایسته است که مکان را به نزدیک انسان آورد. به این ترتیب انسان الفتی صمیمانه با مکان می یابد و فرم های عینی فضا می تواند چنان خاطره انگیز بنماید که در ذهن جاودانه باشد. از سوی دیگر از این در چنین مکانی می تواند جهت گیری داشته باشد. به طوری که عناصر مکان را در جهت های مختلف شناسایی کند. در نتیجه توجه او به جهات مختلف فضایی، موقعیت او را در مکان تعیین و حس مکانی که در سایه رفع دوری و جهت گیری در مکان بوجود آمده است، تثبیت می شود