اصول معماری در مناطق کویری

کویر یا نمکزار منطقه ای است که به دلیل موقعیت جغرافیایی (معمولا ختم رودخانه ها در آن) و حرارت شدید آفتاب به نمکزار بدل شده باشد. برخی کویرها قبلا دریاچه یا دریاهایی بودهاند که در اثر تبخیر آب از آنها به نمکزار بدل شده اند. کویر مرکزی ایران که دشت کویر نامیده می شود، درون خود تعداد زیادی کویر کوچک تر، مانند کویر درانجیر، کویر ساغند، روح مرغوم را جا داده است.هوای کویر بسیار خشک است . درجه حرارت در شبانه روز بسیار متفاوت و از صفر در شب به حدود 60 درجه سانتی گراد در روز می رسد و این باعث می شود تخریب هائی در بخش هائی که دارای سطوح سنگی دارند صورت گیرد. مصالح عمده ساختمانی کویر با وجود وفور منابع طبیعی در منطقه خشت می باشد. این گل باارزش که تمام محسنات و توانائی های مربوط به مقاومت و ایستائی، عایق حرارتی و رطوبتی و توجیه اقتصادی و غیره را دارد، در منطقه حرف اول را مطرح می کند واین خود از شاخص های معماری کویر است. دراین خطه ساختمان هائی وجوددارند که پس از 80 سال عمر هنوز بدون آنکه سقف آنها کوچک ترین صدمه ای دیده باشد همچنان آب های سطح الارضی ناشی از باران را به پائین دست خود هدایت کرده و کوچک ترین مشکلی را برای ساختمان بوجود نیاورده اند. بناهای خشتی اصولا به دو دسته تقسیم می شوند اول آنهائی که داخل بافت شهری قرار گرفته اند و به همین جهت به آنها بیشتر رسیدگی شده است و دوم آنهائی هستند که خارج از بافت شهری و در مسیرهای رفت و آمد قرار گرفته اند که متاسفانه بکلی ویران گردیده و یا در حال ویران شدن ، هستند. بطور کلی عوامل مختلفی در تخریب بناهای خشتی دخالت دارند که مهم ترین آن عبارتند از:عوامل اقلیمی مانند سیل و برف و زلزله - عدم رسیدگی به آنها که بنا شامل مرور زمان می شود - در اثر دخالت و تعارض بشر - در اثر رشد گیاهان ، حشرات و جانوران