اشارات و اصطلاحات عرفانی و صوفیانه در دیوان امیرخسرو دهلوی

تصوف یا عرفان، در نزد مسلمین عبارت است از طریقه مخلوطی از فلسفه و مذهب که به عقیده پیروان آن، راه وصول به حق به آن منحصر است و این وصول به کمال و حق، متوقف است بر سیر و تفکرو مشاهداتی که مودی به وجد و حال و ذوق میشود. پیروان این طریقه به صوفی و عارف و اهل کشف معروفند و خود را اهل حق مینامند. آراء درباره منشاء عرفان اسلامی مختلف است، اما در اینکه ایران یکی از نخستین مراکز پرورش آن بوده است، نمیتوان تردید کرد. دو کلمه تصوف عرفان که غالبا مترادف هم میآیند، از لحاظ معنی و اصطلاح تفاوتهایی دارند؛ به این معنی که تصوف روش و طریق زاهدان های است بر اساس مبانی شرع و تزکیه نفس و اعراض از دنیا؛ برای وصول به حق؛ اما عرفان یک مکتب فکری و فلسفی متعالی و ژرف برای شناختن حق و شناخت حقایق امور و مشکلات و رموز علوم است، آن هم البته نه به طریق فلاسفه و حکما، بلکه از راه اشراق و کشف و شهود. امیرخسرو یکی از شاعرانی است که سروده هایش سرشار از مفاهیم عرفانی در کسوت اصطلاحات ویژه تصوف و عرفان است.