جایگاه حوزه های علمیه و دانشگاه ها در تولید تمدن اسلامی

نقش و جایگاه حوزه های علمیه و دانشگاه ها در بقاء و استمرار دین، گاه در ساحت آموزه ها و تعالیم، و به عبارتی دروندینی و گاه در ساحت آثار و پیامدها یا بروندینی در نگاه برون دینی یا به افراد می نگریم و یا نگاه ما معطوف به جامعه است. اما آثار دین در جامعه یا ناظر به روح و فرهنگ، و به عبارتی نرم افزاری است و یا ناظر به ظواهر و کالبد جامعه یا سخت افزاری است. سخن از تمدن اسلامی و جایگاه حوزه های علمیه و دانشگاه ها در بقاء و استمرار آن در واقع سخن از نقش حوزه در پیامدها و آثار ظاهری دین در جامعه است. بنابراین، این نوشته به دنبال آن است که با تشریح ابعاد تمدن اسلامی چگونگی تاثیر حوزه های علمیه و دانشگاه ها بر آن را کشف نموده و نمونه هائی از آن را در طول تاریخ سراغ بگیرد. برای این منظور، نقش حوزه های علمیه و دانشگاه ها در سه نظام اساسی تمدنی یعنی نظام فرهنگی، نظام سیاسی و نظام اقتصادی مورد گفتگو قرار خواهد گرفت و علاوه بر تحلیل چگونگی ارتباط، نمونه هایی برای وجود ارتباط وثیق بین حوزه و دانشگاه و تولید تمدن اسلامی ارائه خواهد شد