بررسی و نقد پلورالیزم و چندگانگی دینی با تاکید بر نظریه ابن سینا

هرچند پلورالیزم دینی از مباحث جدید است و ابن سینا مستقیم به آن نپرداخته است؛ اما این مقاله بر آن است تا بر اساس آرای کلامی وفلسفی ابن سینا مبانی چندگانگی دینی را مورد بررسی و نقد قرار دهد. ابن سینا از یک طرف با براهین متقن اثبات می کند تمام ادیان الهی حاصل صعود پیامبران به عالم عقول اند، بنابراین به نحوی معتبر و تا حدی از حقیقت بهره مندند. از طرف دیگر وی برای اختلاف مراتب پیامبران استدلال های عقلی متعددی می آورد که بیانگر آن است تمام ادیان در یک سطح نیستند و به یک میزان از حقانیت برخوردار نمی باشند. هم چنین وی بر این باور است که با پیشرفت فکری و سیر تکاملی انسان، ادیان هم متکامل تر می شوند. با لحاظ این سه اصل می توان نتیجه گرفت که چندگانگی دینی به معنای یکسان بودن همه ادیان در بهره مندی از حقیقت و نجات بخشی قابل دفاع نیست، اما تفسیری از شمول گرایی از آرای وی استنباط می شود؛ از آنجا که نجات بخشی ادیان رابطه مستقیم با میزان حقانیت آنها دارد، ادیان به هر میزان که حق باشند به همان اندازه نجات بخش خواهند بود