ثعلب های خاک رست ایران: جوانه زنی غیرهمزیست درون شیشه ای پیش نیازی برای حفاظت ژنتیکی

گونه46 ثعلب خاکرست در نقاط مختلف ایران میروید که غده های گوشتی 36 گونه برای تولید پودر ثعلب جهت استفاده در صنایع غذایی جمعآوری میشود. برداشت گیاهان ثعلب در ایران منجر به تخلیه جمعیتهای وحشی بسیاری از گونه ها شده است به طوری که 19 گونه از ثعلبهای ایرانی جزوه گونه های در معرض خطر شناخته میشوند. بذرها ثعلبها دارای یک جنین کوچک با قطر تنها 0/1 میلی متر می باشد که فاقد هر گونه بافت آندوسپرم ذخیرهای میباشد. جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه در گونه های ثعلب خاکرست ایرانی در طبیعت به صورت همزیست با گونه های ویژهای از قارچ و تحت شرایط میکرواقلیمی مخصوص صورت میگیرد. با وجود در معرض خطر بودن گونه های ثعلب ایرانی، تلاشهای محدودی در جهت جوانه زنی همزیست یا غیرهمزیست سایر گونه های ثعلب خاکرست ایرانی صورت گرفته است. در حال حاضر در هسته تحقیقاتی ثعلبهای خاکزی واحد پژوهشی گیاهان دارویی در گروه علوم و مهندسی باغبانی دانشگاه کردستان جوانه زنی غیرهمزیست 8 گونه ثعلب بهینه شده است. همچنین جوانه زنی و رشد گیاهچه 3 گونه O. simia، D. umbrosa و A. coriophora تا مرحله گیاهچه های چند سانتی پیشرفت داشته است. با توجه به عدم وجود راهکارهای حفاظت گونه برای ثعلبهای ایرانی، میتوان گیاهان درون شیشه ای تولید شده هر گونه را در محلهای اصلی رویش در غرب کشور کشت کرد . به دلیل اندازه بسیار کوچک بذرهای ثعلب، هر گیاه قادر به تولید چند میلیون بذر میباشد و براساس این حقیقت که دستورالعمل توسعه یافته قادر به جوانه زنی صدرصدی برخی گونه ها میباشد، میتوان تعداد بسیار زیادی گیاه درون شیشه ای مقاوم شده را در مناطق اصلی هر گونه کاشت و امیدوار به استقرار مجدد جمعیتها و نجات این گونه های با ارزش بود.