بررسی جایگاه فناوری در برنامه های توسعه ای کشور

در دنیای کنونی توجه به امر توسعه مبتنی بر دانایی در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه رو به افزایش است واز آنجا که آموزش، پژوهش و فناوری اجزای اصلی این توسعه می باشند، تدوین طرح و برنامه ای مدون در عرصه های مختلف علوم، تحقیقات و فناوری امری ضروری است. خوشبختانه این حرکت در سال های اخیر مورد توجه سیاستگذاران و برنامه ریزان کلان کشور قرار گرفته است و تدوین سند چشم انداز بیست ساله که ایران را در افق 1404 کشوری رشدیافته با جایگاه اول علمی و فناوری در بین کشورهای منطقه تصویر می کند، گام نخست در فرآیند برنامه ریزی درسطح ملی است. از سوی دیگر برای دستیابی به این چشم انداز، چهار برنامه پنج ساله در نظر گرفته شده است که نخستین آنها برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از سال های 1384 تا 1388 بوده است. بخشی از این برنامه به توسعه مبتنی بر دانایی اختصاص یافته و در این میان آموزش عالی، تحقیقات و فناوری محور قرار گرفته است. در همین راستا لایحه برنامه پنجم توسعه کشور نیز به مجلس شورای اسلامی ارائه شده که بخشی از این برنامه نیز به علوم و فناوری اختصاص یافته است. اما آنچه کمتر در این برنامه ها به چشم می خورد توجه به امر فناوری و تدوین استراتژی های دقیق برای توسعه فناوری می باشد؛ حال آنکه تولید علم در جامعه هنگامی وافی به مقصود است که در نهایت بتواند به ثروت تبدیل شود و در این زمینه انجام تحقیقات کاربردی و توسعه فناوری از اهم اقداماتی است که تولید علم سودآور را ممکن می سازد. در این مقاله ضمن تشریح اهمیت تدوین برنامه های توسعه ای در زمینه علوم، تحقیقات و فناوری، وضعیت فناوری در برنامه های پنج ساله سوم و چهارم توسعه کشور مورد بحث قرار می گیرد. سپس با بررسی لایحه برنامه پنجم توسعه کشور و جایگاه فناوری در این لایحه، پیشنهاداتی در این زمینه برای افزایش اثربخشی برنامه های توسعه ای بیان می گردد.