نقل قول در پایان نامه ها و رساله ها از منظر حقوق مالکیت ادبی و هنری

پژوهشها در حوزه علوم انسانی و اسلامی، بیشترمتکی به روش کتابخانه ای برای گردآوری مطالب و منابع است. کتب، مقالات، پایان نامه ها و رساله ها، جزوات و مان ند آن، منابع اصلی پژوهش در این حوزه است که همگی از آثار مورد حمایت، در حقوق مالکیت ادبی و هنری اند. استفاده نامتعارف از آثار دیگران، از یکسو، قوت و خلاقیت آثار علمی را کاهش میدهد و از سوی دیگر میتواند به نقض حقوق مادی و معنوی مولف منجر شود. اگرچه به استناد ماده 7 قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان، نقلقول از آثار انتشاریافته، با مقاصد علمی بدون نیاز به اخذ مجوز از مولف، مجاز است، اما واضح است که اینگونه استفاده منوط به رعایت شرایطی است که ذکر ماخذ و متعارف بودن نقل و استناد، مهمترین آنها است. این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی موضوع مذکور را در حقوق ایران مورد بررسی قرار میدهد. یافته های پژوهش نشان میدهد که عدم رعایت شرایط نقل قول اصولا منجر به نقض حقوق معنوی مولف میشود. اما، در ایران، قوانین مرتبط با حوزه حقوق مالکیت ادبی، در تبیین شرایط استناد و ارجاع به آثار و نیز برقراری ضمانت اجراهای موثر، به خصوص یک نظام مسولیت مدنی قوی جهت جبران خسارتهای مادی و معنوی وارد به مولفان مجمل و ناقص است و ناگزیر باید متوس ل به قواعد عام مسولیت مدنی شد،آنجا که ابزارخسارت معنوی و ضمانتاجراهای غیرمالی حقوق مسولیت مدنی که مبتنی بر رفع منشا ضرر است میتواند به عنوان ضمانت اجرایی موثر برای حفظ حقوق مولف مورد استفاده قرار گیرد. با این حال ضروری است که در قانونگذاری های بعدی، یک نظام مسولیت مدنی کارا، متناسب با ویژگیها خاص حقوق مالکیت ادبی و هنری پیشبینی شود.