بنات الله و چالش ارزش گذاری جنسیتی ایشان در قرآن کریم

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 1,738

فایل این مقاله در 31 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_QHS-13-1_003

تاریخ نمایه سازی: 14 آبان 1398

چکیده مقاله:

اصطلاح بنات الله  انگاره ای تاریخی است که در میان مردمان باستان از جمله اعراب عصر پیامبر اکرم(صل الله علیه و آله) سابقه ای دیرینه داشت و آیین ها و سنت های مختلفی را نیز رقم زده بود. تقبیح شدید قرآن کریم نسبت به این انگاره تاریخی و سپس انهدام این خدابانوان در دوره اسلامی موجب آن گردیده تا محققان و اندیشمندان مختلف، از مفسران مسلمان گرفته تا پژوهشگران غربی، در مورد ماهیت و هویت این الهگان در اندیشه دینی اعراب جاهلی و کارکردهای ایشان در قرآن کریم تاملاتی داشته باشند. در این میان، یکی از چالش های قابل توجه چالش جنسیتی این الهگان است که ممکن است در بادی امر موهم شرانگاری جنس مونث تلقی شود و از آنجا جنسیت به عنوان عاملی اساسی در طرد ایشان توسط قرآن به شمار آید. درحالی که دشوار است در آموزه های قرآنی بین جنسیت مادینه و ارزش گذاری منفی رابطه ای مستقیم برقرار گردد؛ به همین دلیل در این پژوهش برآنیم براساس یک شناخت فرهنگی پیشااسلامی پیرامون موقعیت زن در ساختار اجتماعی و نیز نظام مذهبی عرب جاهلی، به واکاوی آیات قرآن کریم ذیل بنات الله بپردازیم و بدین طریق راهی برای برون رفت از این چالش تفسیری بیابیم. می توان با تکیه بر مستندات ادعا کرد باوجود آن که پیش فرض نقادان امروزی آن است که در قرآن رویکرد مردسالارانه حاکم است اما واکاوی آیات مرتبط با بنات الله و بت های مادینه مشرکان نشان می دهد که موضع قرآن کریم در قبال ارزش گذاری جنسیت مادینه این دختران، امری حساس بوده و از داوری منفی نسبت به کلیت جنس زن و شرانگاری آن پرهیز جدی داشته است.

نویسندگان

زهرا محققیان

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم. ...
  • آلوسى، سید محمود، (1415ق)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، ...
  • ابن اثیر جزری، علی بن محمد، (1409ق)، اسد فی معرفه ...
  • ابن اثیر، مجد الدین، (1383ق)، النهایه فی غریب الحدیث  والاثر، ...
  • ابن اسحاق، محمد بن اسحاق، (1398ق)، سیره ابن اسحاق (کتاب ...
  • ابن حزم، علی بن احمد، (1406ق)، الناسخ و المنسوخ، بیروت: ...
  • ابن درید، محمد بن حسن ، (بی تا)، جمهره اللغه، ...
  • ابن سعد، ابو عبد الله، (1410ق)، الطبقات الکبرى، بیروت: دار ...
  • ابن سیده، على بن اسماعیل ، (1421ق)، المحکم و المحیط ...
  • ابن عاشور، محمد بن طاهر، (بی تا)، التحریر و التنویر، ...
  • ابن عطیه الاندلسی، ابو محمد، (1422ق)، المحرر الوجیز فی تفسیر ...
  • ابن فارس، ابن حسن بن ذکریا، (1404ق)، معجم مقاییس اللغه، ...
  • ابن کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمرو، (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، ...
  • ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دارالفکر. ...
  • ابن هشام، عبد الملک، (1375ق)، السیره النبویه، مصر: مطبعه مصطفى ...
  • ابوالسعود العمادی، محمد بن محمد بن مصطفى، (بی تا)، تفسیر ...
  • احمد، لیلا، (2012م)، زنان، جنسیت در اسلام: ریشه های تاریخی ...
  • ازهرى، محمد بن احمد، (1421ق)، تهذیب اللغه، بیروت : دار ...
  • ایزوتسو، توشیهیکو، (1361ش)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد ...
  • برو، توفیق، (1996م)، تاریخ العرب القدیم، دمشق: دارالفکر. ...
  • بل، ریچارد؛ وات، مونتگمری، (1382ش)، درآمدی بر تاریخ قرآن، ترجمه ...
  • بلاذری، احمد بن یحیی، (1417ق)، جمل من انساب الاشراف، بیروت: ...
  • بهار، مهرداد، (1376ش)، از اسطوره تا تاریخ، گردآوری ابوالقاسم اسماعیل ...
  • بهار، مهرداد، (1381ش)، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: نشر آگه. ...
  • بیتس، دانیل؛ پلاگ، فرد، (1395ش)، انسان شناسی فرهنگی، ترجمه محسن ...
  • پاکتچی، احمد، (1387ش)، اهلالبهمثابهشاخصدرمطالعهپیوستارفرهنگیجاهلی – قرآنی ، مجله پژوهشی مطالعاتقرآنوحدیث، ...
  • پاکتچی، احمد، (1394ش-الف)، شعری در قرآن کریم ، مجله پژوهشی ...
  • پاکتچی، احمد، (1394ش-ب)، بازخوانی مفهوم سدره المنتهی با رویکرد گفتمانی ...
  • پاکتچی، احمد، (1396ش)، مکالمه شفاهی با نویسنده، تهران: پژوهشگاه علوم ...
  • پاکتچی، احمد، (1397ش)، چالش شرانگاری جنسیت مونث در تفسیر آیه ...
  • توفیقی، فاطمه، (1390ش)، فرزندان خداوند در انجیل و قرآن مجید ...
  • ثعلبى نیشابورى، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم ، (1422ق)، الکشف ...
  • جوهری، اسماعیل بن حماد، (1407ق)، الصحاح تاج اللغه وصحاح العربیه، ...
  • حوت، محمود سلیم، (1390ش)،  باورها و اسطوره های عرب پیش ...
  • حوت، محمود سلیم، (2000م)، فی طریق المیثولوجیا عند العرب: هو ...
  • خان، عبدالمعید، (1937م)، اساطیر العربیه قبل الاسلام، قاهره: مطبعه لجنه ...
  • خان، عبدالمعید، (1980م)، الاساطیر والخرافات عندالعرب، بیروت: دارالحداثه. ...
  • خرمشاهی، بهاءالدین، (1382ش)، درآمدی بر تاریخ قرآن: ترجمه کتاب مقدمه ...
  • خلیل حتی، فیلیپ، (1344ش)، تاریخ عرب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: ...
  • دارا، مریم، (1396ش)، کتیبه های میخی اورارتویی از ایران، تهران: ...
  • دروزه محمد عزت، (1383ق)، التفسیر الحدیث، قاهره: دار احیاء الکتب ...
  • رازى، فخر الدین ابوعبدالله محمد بن عمر، (1420ق)، مفاتیح الغیب، ...
  • زمخشرى، محمود، (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار ...
  • سالم، عبدالعزیز، (1383ش)، تاریخ عرب قبل از اسلام، ترجمه باقرصدری ...
  • ستوده، سیامک، (2008م)، زن و سکس در تاریخ، نسخه اینترنتی. ...
  • سمعانی، منصور بن محمد، (1418ق)، التفسیر، ریاض: دارالوطن. ...
  • صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد، (بی تا)، المحیط فی ...
  • طباطبایی، سید محمد حسین، (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: ...
  • طبرانی، سلیمان بن احمد، (1415ق)، المعجم الکبیر، القاهره: مکتبه ابن ...
  • طبرسی، احمد بن على ، (1403ق) ، الاحتجاج على اهل ...
  • طبرسی، فضل ابن حسن، (1372ش)، مجمع البیان، تهران: ناصر خسرو. ...
  • طبرسى، فضل بن حسن، (1377ش)، تفسیر جوامع الجامع، تهران: انتشارات ...
  • طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر، (1387ق)، تاریخ الطبری = ...
  • طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر، (1412ق)، جامع البیان فى ...
  • علی، جواد، (2001م)، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بغداد: ...
  • فراهیدی، خلیل احمد، (1410ق)، العین، قم: انتشارات هجرت. ...
  • فریزر، جیمز جورج، (1392ش)، شاخه ی زرین: پژوهشی در جادو ...
  • فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، (بی تا)، القاموس المحیط، بیروت: دارالکتب ...
  • فیروزآبادى، مجد الدین ابو طاهر، (بی تا)، تنویر المقباس من ...
  • فیومی، محمد ابراهیم، (1415ق)، تاریخ الفکر الدینی الجاهلی، بیروت: دار ...
  • قرشی، سید علی اکبر،(1377ش)، تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت. ...
  • کامرون، جورج، (1365ش)، ایران در سپیده دم تاریخ، ترجمه حسن ...
  • کلبی، هشام بن محمد بن السائب، (1364ش)،  الاصنام، ترجمه سیدمحمدرضا ...
  • کلبی، هشام بن محمد بن السائب، (1995م)، الاصنام، تحقیق احمد ...
  • کمبل، جوزف، (1377ش)، قدرت اسطوره، ترجمه عباس مخبر، تهران: مرکز. ...
  • گریشمن، ر، ( 1355ش)، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه ...
  • ماوردی، ابو الحسن علی بن محمد، (بی تا)، تفسیر الماوردی ...
  • مجاهد، ابو الحجاج مجاهد بن جبر، (1410ق)، تفسیر مجاهد، مصر: ...
  • محققیان، زهرا، (1398ش)، هویت تاریخی و اسطوره ای بنات الله ...
  • مقاتل بن سلیمان بلخى، (1423ق)، تفسیر مقاتل بن سلیمان ، ...
  • مکارم شیرازى، ناصر و دیگران، (1374ش)، تفسیر نمونه، تهران: دار ...
  • مورگان، لوئیس هنری، (1389ش)، جامعه باستان، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: ...
  • ناس، جان بایر، (1390ش)، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر ...
  • واقدی، محمد بن عمر، (1409ق)، المغازی، بیروت: دارالاعلمی. ...
  • ویل دورانت، ویلیام جیمز، (1343ش)، تاریخ تمدن: مشرق زمین، گاهواره ...
  • هینتس، والتر، (1387ش)، تاریخ شهریاری ایلام، ترجمه پرویز رجبی، تهران: ...
  • الیاده، میرچاده، (1394ش)، تاریخ اندیشه های دینی از عصر حجر ...
  • یاقوت الحموی، ابوعبدالله، (بی تا)، معجم البلدان، بیروت: دارالفکر. ...
  • Bachofen.J.J. Myth. (1973), Religion, and Mother Right, tr.by Ralph Manheim. ...
  • Bell, Richard. (1939), The Quran: Translated with a critical re-arrangement ...
  • Bell, Richard. (1953), Introduction to the Holy Quran, Edinburgh: University. ...
  • Crone.Patricia. (2010), The Religion of the Qur ānic Pagans: God ...
  • Fazlur Rahman. (1994), Major Themes of the Qur an, University ...
  • Hawting.G.R. (1999), The Idea of Idolatry andthe Emergence of Islam: ...
  • McLennan. John Ferguson. (1865), Primitive Marriage, An Inquiry into the ...
  • Montgomery Watt. & McDonald.M. V. (1988), Muhammad at Mecca: The ...
  • Montgomery Watt. W. (1960), Muhammad at Mecca, Oxford University Press ...
  • Montgomery Watt.W. (1976), Pre Islamic Arabian Religion, Islamic Studies. Vol.15. ...
  • Penchansky. David. (2010), Daughters of Deity in the Bible and ...
  • Randsalu, Donna, (1988), Who were the daughters of Allah , ...
  • Sinai.Nicolai. (2011), An Interpretation of Sūrat al-Najm.Journal of Qur’anic Studies, ...
  • Smith. William Robertson. (1894), Lectures on the Religion of the ...
  • Smith. William Robertson. (1907), Kinshipandmarriage in early Arabia, Edited by ...
  • Smith. William Robertson. (1927), Lectures on the Religion of the ...
  • Smith. William Robertson. (2017), The Religon of the Semites, London: ...
  • نمایش کامل مراجع