مواد با ارزش افزوده حاصل از ضایعات فرآوری ماهی

حدود 70 درصد از سطح زمین را اقیانوس ها پوشانده اند که زیستگاه بسیاری از موجودات زنده می باشد. تولید سالیانهماهی در جهان 2 / 167 میلیون تن در سال است. حدود 45 % از وزن ماهی زنده را ضایعات تشکیل میدهد که عمدتاشامل سر، امعا و احشاء، ستون فقرات، باله ها و پوست می باشد. همچنین بعضی از گونه های ماهی، که به آنها گونههای کم مصرف می گویند، به دلیل برخی خصوصیات ذاتی از جمله اندازه کوچک، گوشت تیره، ساختار استخوانی و ...به طور کامل دور ریخته میشوند. معدوم کردن این ضایعات بسیار سخت بوده و باعث ایجاد آلودگی محیطزیست میشود که امروزه این موضوع یکی از بزرگترین نگرانیها در صنایع غذاهای دریایی است. استفاده مناسب از این ضایعاتباعث درآمدزایی و ایجاد اشتغال در زمینه غذاهای دریایی و کاهش آلودگی محیط زیست می شود. از این ضایعات میتوان مواد با ارزش افزوده بالا تولید کرد که در تولید غذای انسان و حیوانات و در صنایع آرایشی و دارویی کاربرد دارند.پودر ماهی از خشک کردن و آسیاب کردن ماهی کامل یا ضایعات حاصل از فرآوری ماهی تولید می شود. پودر ماهیبه دلیل دارا بودن مقدار زیادی پروتئین و همچنین لیپیدهای با ارزش تغذیه ای بالا و دیگر ترکیبات موجود در آن،یکی از بهترین اجزاء در تهیه غذای آبزیان و حیوانات است. روغن ماهی در دو دسته روغن بدن یا روغن حاصل ازماهیچه و روغن حاصل از کبد و امعاء و احشاء طبقه بندی می شود. روغن استخراج شده از ماهی کامل یا ضایعات،مخلوطی از هر دو نوع روغن است. روغن ماهی برای تهیه کنسانتره اسیدهای چرب امگا 3 ، به عنوان جایگزین روغنهای گیاهی و حیوانی و محرک رشد در غذای حیوانات استفاده می شود. روش های معمول برای استخراج روغن ماهیعبارتند از: استخراج با حلال، هضم با اسید یا آنزیم، پختن و/یا پرس کردن. همچنین روغن ماهی خام میتواند برایتولید بیودیزل مورد استفاده قرار گیرد. سس ماهی یک مایع قهوه ای غنی از پروتئین حاصل از تخمیر ماهی نمک سودشده است که تخمیر توسط گروهی از باکتری های اسید لاکتیک و مخمرها انجام می شود. پروتئین هیدرولیزشده باهیدرولیز اسیدی، قلیایی یا آنزیمی (مانند تریپسین، آلکالاز و فلاوورزیم) ضایعات ماهی یا گونه های کم مصرف بدستمی آید. از جمله خصوصیات بیولوژیکی پروتئین هیدرولیز شده میتوان به خواص آنتی اکسیدانی، کاهش فشار خون،فعالیت ضدمیکروبی و خواص ضدسرطانی اشاره کرد. کنسانتره پروتئین ماهی پودر بدون بو و بیرنگ است که حاویحدود % 80 پروتئین با کیفیت و دارای تعادل مناسب اسیدآمینه های ضروری و غیرضروری برای انسان است. مراحلتولید کنسانتره پروتئین ماهی عبارتند از: جداسازی چربی از ماهی یا ضایعات ماهی، جداسازی استخوان ها و خشککردن. ضایعات حاصل از فرآوری ماهی میتوانند برای تولید آنزیمهای مختلف از جمله پپسین، تریپسین، کلاژناز،اورئاز و لیپاز نیز مورد استفاده قرار گیرند. چسب ماهی با پختن پوست ماهی و سپس تغلیظ آن تولید می شود. کلاژنمهمترین جزء تشکیل دهنده ی چسب ماهی است. کود آلی و کمپوست حاصل از ماهی یا ضایعات ماهی نیز به عنوانمنبع نیتروژن و فسفر در گیاهان مورد استفاده قرار می گیرند.