برزویه حکیم؛ اندیشمندی کثرت گرا در باب تنوع ادیان

هدف این پژوهش بررسی روش تفکر برزویه حکیم در مساله ی تنوع ادیان است. روش تحقیق، تحلیل اسنادی و مرور آثار و اسناد تاریخی در دسترس درباره ی برزویه می باشد. برزویه حکیمی در عهد خسرو انوشیروان بود که زبان سانسکریت را میدانست و کتاب کلیله و دمنه را به پهلوی ترجمه کرد. بزرگمهر بختگان به پاس این خدمت زندگی نامه ی برزویه را به عنوان دیباچه ای بر کتاب کلیله و دمنه به رشته ی تحریر درآورد. در این دیباچه، برزویه در کسوت یک اندیشمند کثرت گرا در باب تنوع ادیان سخن می گوید. او معتقد است نقطهی مشترک ادیان مهمترین قسمت آنها است و این نقطه ی مشترک اخلاق است. ما می توانیم این روش تفکر کثرت گرایانه را در فیلسوفان متاخر مشاهده کنیم، فیلسوفانی که مشهورترین آنان پروفسور جان هیک است. مهمترین وجه تشابه دیدگاه برزویه و نظریه ی کثرت گرایی هیک این باور است که چکیده ی همه ی ادیان، اخلاق است. به نظر می رسد با تاکید روی اخلاق به عنوان چکیده ی ادیان می توان راهی برای صلح و همزیستی میان پیروان ادیان گشود.