بررسی اثر سلنیم بر خسارات ناشی از عناصر سنگین در جوانه زنی، رشد و فعالیت های آنتی اکسیدانی گیاهچه خیار(Cucumis sativus L.)

سلنیم عنصری سودمند با خواص آنتی­اکسیدانی و آنتی­ویروسی که باعث افزایش رشد و تحمل گیاهان در شرایط تنش­های محیطی می­شود.در این پژوهش تاثیر کاربرد سلنیم در شرایط تنش ناشی از عناصر­سنگین در گیاه خیار((Cucumis sativus L. cv Super Dominus بررسی گردید. به این منظور پژوهشی در دو مرحله آزمایش جوانه­زنی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام پذیرفت. آزمایش اول با هدف تعیینسطحبهینهتاثیرسلنیموسطوحآستانهسمیتفلزات­سنگیندرگیاه­خیاربا سطوح تیمارسلنیم ( 0، 4، 6، 8، 10 میلی­گرمبرلیترازمنبعسلناتسدیم) کادمیوم (0، 10، 15، 20، 25 میکرومولارازمنبعکلرید­کادمیوم) نیکل (0، 50، 100، 150، 200 میکرومولارازمنبعکلرید­نیکل) وسرب (0، 20، 40، 60، 100 میکرومولارازمنبعکلرید­سرب) صورتپذیرفت. تیمارها در آزمایش دوم شامل دو سطح سلنیم (0، 8 میلی­گرم بر لیتر) و سطوح سمی عناصر سنگین شامل کادمیوم (0 ، 25 میکرومولار)، نیکل (0، 200 میکرومولار) و سرب (0، 100 میکرومولار) بود.  صفات اندازه گیری شده در این بررسی شامل درصد و سرعت جوانه­زنی، طول ساقه­چه و ریشه­چه، وزن تر و خشک گیاهچه،  شاخص پایداری غشاء سلولی، محتوای نسبی آب بافت، محتوای مالون­دی­آلدئید و سه آنزیم آنتی­اکسیدانی بود. نتایج نشان داد که حضور عناصر­سنگین در محیط­کشت باعث کاهش معنی­دار شاخص­های جوانه­زنی بذر خیار گردید ولی کاربرد سلنیم باعث بهبود در سرعت و در صد جوانه­زنی، افزایش طول ساقه­چه و ریشه­چه و وزن­ تر و خشک گیاهچه شد. سلنیم باعث افزایش معنی­دار پایداری غشاء سلولی و کاهش میزان شاخص مالون­دی­آلدئید در شرایط تنش گردید. همچنین تیمار با سلنیم در شرایط سمیت فلزات­سنگین باعث بهبود چشمگیر فعالیت آنتی­اکسیدانی و افزایش میزان فعالیت آنزیم­های کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز در برگ گردید. در کل نتایج نشان داد که سلنیم از طریق بهبود شاخص­های جوانه­زنی و فعالیت آنتی­اکسیدانی باعث کاهش خسارات ناشی سمیت عناصر سنگین در گیاهچه خیار می­گردد