آزمون مدل اقتصاد پایه در ایران با بررسی رابطه صادرات و توسعه (مطالعه موردی: استان های ایران سال 1395 )

یکی از مدل های بسیار پرکاربرد در حیطه جغرافیا، برنامه ریزی شهری و منطقه ای، مدل اقتصاد پایه است. مدل اقتصاد پایه اساس پیشرفت و توسعه هر منطقه ای را آن بخشی از فعالیت ها می داند که منجر به صادرات می گردند. به عبارتی بر طبق این مدل اگر منطقه ای سهم بالاتری از کل صادرات را به خود اختصاص دهد، قاعدتا از لاظ توسعه نیز در سطح بالاتری قرار می گیرد. در این تحقیق با بررسی رابطه میزان صادرات استان ها و توسعه آن ها کارایی مدل اقتصاد پایه در ایران را مورد آزمون قرار دادیم. بدین منظور و برای برآورد میزان صادرات استان ها، شاخصی تحت عنوان شاخص صادرات تعریف نموده و این شاخص را در دو حالت سرانه میزان وزنی کالاها صادراتی استان ها و سرانه میزان ارزش پولی کالاهای صادراتی استان ها مورد محاسبه قرار داده و نهایتا شدت رابطه ی بین صادرات و توسعه برای استان های ایران در سال 1395 با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون مورد بررسی قرار گرفت. در هر دو حالت محاسبه شاخص صادرات استان ها، همبستگی بین دو متغیر صادرات و توسعه مثبت و در سطح خطای 5% معنادار بود، اما با توجه به مقادیر همبستگی بین دو متغیر که در حالت اول 0.51 و در حالت دوم 0.36 مورد محاسبه قرار گرفت. شدت، رابطه بین دو متغیر چندان قدرتمند نیست؛ لذا می توان گفت که در ایران مدل اقتصاد پایه کارایی کامل را ندارد و برنامه ریزان شهری و منطقه ای در به کارگیری مدل اقتصاد پایه در فرایند برنامه ریزی در کشور عزیزمان ایران باید با احتیاط بیشتری عمل نمایند.