صلح طلبی امام علی (علیه السلام) در برابر جنگ افروزی ناکثین

جنگ جمل اولین جنگ میان دو گروه بزرگ از مسلمانان بود. در هر گروه، صحابیان و شخصیت های بزرگی قرار داشتند که هرکدام از افراد باسابقه و نزدیکان پیامبر| بودند. گروه پیمان شکن به سردستگی طلحه و زبیر و عایشه با ادعای اصلاح در دین و خون خواهی عثمان، پرچم مخالفت با علی× را برافراشتند و راهی بصره شدند. این مقاله در مقام پاسخ گویی به این سوال است که امام علی× در راستای صلح طلبی، چه اقدامات و راهکارهایی را برای جلوگیری از جنگ انجام داده اند این پژوهش با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی اقدامات هر دو گروه را تشریح کرده است و بیان می کند که عملکرد کدام یک از دو گروه با ادعای آنان مبنی بر صلح گرایی نزدیک بوده است. از مهم ترین نتایج تحقیق می توان به موارد زیر اشاره کرد: شواهد و نشانه های تاریخی نشان می دهد که گروه ناکثین زمینه جنگ بین مسلمین را فراهم نمودند. عملکرد آنان قبل از جنگ از قبیل، درخواست برای مشارکت در امر حکومت، بیعت شکنی، همراه کردن محرکی عاطفی مانند عایشه، تصرف بیت المال، ترور، تهدید، وعده و وعید، تخریب شخصیتی علی×، تبلیغات سوء و آغاز جنگ جمل توسط آن ها، بیانگر جنگ طلبی این گروه است و در مقابل تدابیر امام علی× از قبیل خروج از مدینه، فرستادن نمایندگانی برای برقراری صلح، صحبت های حضوری با سران ناکثین، دستور منع آغاز جنگ، به تعویق انداختن جنگ، یادآوری احادیث پیامبر| در حقانیت خودشان، اتمام حجت با قرآن، منع تعقیب فرارکنندگان از جنگ، افسوس امام از کشته شدن طلحه و زبیر، بخشش عایشه و فرستادن محترمانه ایشان به مدینه و... برای برقراری صلح میان دو گروه و جلوگیری از جنگ و خون ریزی میان مسلمانان بوده است. این شیوه و سنت نیکو در سراسر زندگی امام علی× هم چون ماجرای سقیفه و گذشتن از حق خویش و نیز شیوه مواجهه آن حضرت با مارقین و قاسطین و تلاش برای ممانعت از جنگ و خونریزی به چشم می خورد.