تئوری های انقلاب
* این نوشته بر گرفته از کتاب انقلاب اسلامی و ریشه های آن نوشته ایت الله محمدتقی مصباح یزدی (ره) و دیدگاه ایشان هست و بنده اندکی گسترش دادم *
مقدمه : مطالعه و تجزیه و تحلیل انقلاب ها سنت سحرآمیز و پر افتخاری است که فلاسفه،تاریخ دانان،دانشمندان علوم اجتماعی و مفسران اجتماعی باری قرن ها با لذت از آن تغذیه(علمی) نموده اند. حکایت توده های درحال قیام همواره برای به هیجان آوردن یا به هراس افکندن کسانی که کارشان برسی وقایع بزرگ اجتماعی و بیان علت وقوع این گونه رخدادهاست،کافی بوده است.معذا، شگفت آن که پس از ارسطو،که برای نخستین بار (سرچشمه ها و منابع واقعی انقلاب) را برای ما تشریح کرد ،نظریه پردازان بعدی سوالات بی شماری را درباره ماهیت این گونه وقایع مطرح ساختند که خود توانایی پاسخ گویی به همه آن ها را نداشته اند .
مهم تر آن که نظریه پردازانی که پدیده انقلاب را مورد ملاحظه قرار داده اند بر سر ماهیت آن دچار اختلاف نظر می باشند و به علاوه هنوز بع نتایج عموما پذیرفته شده ای درباره علت وقوع انقلاب ها دست نیافته اند. @ ( آلوین استانفورد کوهن ، تئوری های انقلاب،ص13)
تئوری یا نظریه ( Theory) همواره در صدد است تا قوانین تکامل یا تحول در طبعیت یا جامعه را توجیه نماید و برای آن توضیح علمی بیابد.@ (غلامرضا علی بابایی، فرهنگ سیاسی،ص181) از این رو از تئوری های مربوط به انقلاب نیز انتظار می رود تا این پدیده مهم اجتماعی را تبیین نموده ، درک و فهم چرایی و چگونگی آن را تهسیل نمایند . این تئوری ها تلاش می کند تا وقایع مختلف انقلاب را تفسیر کنند و برای پیدایش این پدیده ، عللی را شناسایی نمایند و در نهایت حرکت های اجتماعی بعدی از جمله انقلاب را پیش بینی کنند و به عبارت دیگر نظریه های انقلاب ، متکفل بیان علل موجوده، فرآیند و روند انقلاب است . البته ضرورت ندارد که هر نظریه ای این سه بخش را در درون خورد جای دهد، چرا که پردازش یکی از این سه محور می تواند اساس یک نظریه را شکل دهد ولی نظریه ای می تواند جامع تر و به حقیقت نزدیک باشد که کلیه این محورها را مورد توجه و ملاحظه قرار داده باشد. بنابر این تئوری های انقلاب ،به تبیین و تشریح علمی جایگاه این حرکت اجتماعی می پردازد و منشا تحولات در جامعه را منعکس می سازند.
تئوری های ارائه شده در زمینه انقلاب
این تئوری هارا در این نوشته علمی نام خواهم برد و در نوشته های بعدی به شرح آن ها خواهیم پرداخت.
الف) نظریه های نخبه گرایانه حکمای یونان باستان
ب) نظریه مارکس
ج) نظریه کارکردگرایان
د) نظریه روان شناسانه انقلاب
ه) نظریه جامعه توده وار و کثرت گرا