واکاوی عوامل بزهکاری و ناهنجاری های دانش آموزان در مدارس از منظر جامعه شناسی جنایی

یکی از عمده ترین نهادهایی که به همنوایی افراد با هنجارها کمک شایانی می نماید، نهاد آموزش و پرورش است. مدرسه، یکی از مهمترین کارگزاران جامعه پذیری در هر جامعه محسوب می شود. اگر این نهاد نتواند به درستی نقش خود را در فرایند جامعه پذیری دانش آموزان ایفا نماید، مشکلات عدیده ای در مدرسه و جامعه ایجاد می گردد، که بزهکاری و کجروی نوجوانان، یکی از آنهاست. میزان قابل توجهی از زندگی اجتماعی، رفتار و شخصیت جوانان در تعامل با مدرسه و تجربیات مدرسه ای شکل می گیرد. در این میان، زمینه فعالیت های اجتماعی که در مدرسه فراهم می شود هم می تواند مطابق انتظارات و قواعد و هنجارهای رسمی جامعه باشد و هم می تواند موجب رفتارهای انحرافی شود. فقدان فرصت های آموزشی مناسب، ناعادلانه بودن رفتار کارکنان مدارس با دانش آموزان، شکست تحصیلی و برنامه های آموزشی ایستا موجب کاهش تعلق خاطر، دلبستگی و تعهد دانش آموزان نسبت به مدرسه شده و زمینه رفتار بزهکار را در نوجوانان فراهم می سازد. ماهیت، نوع، شدت و روش ارتکاب بزهکاری در جامعه کنونی پیچیده شده و روند افزایشی داشته است و عوامل خانوادگی نظیر فرایند ناقص جامعه پذیری در خانواده، کنترل ضعیف خانوادگی، روابط سرد عاطفی بین اعضای خانواده، گسیختگی خانوادگی، شکاف نسل بین فرزندان و والدین و پایگاه پایین اقتصادی و اجتماعی خانواده کاهش تعلق خاطر به مدرسه، عدم اعتقاد به هنجارهای رسمی مدرسه، عدم مشارکت در فعالیت های مدرسه و گروه همسالان، عدم کارایی مدرسه، رسانه های جمعی و خانواده در جامعه پذیر کردن و کنترل دانش آموزان، روحیه کنجکاوی جوانان، ابهام هویتی زمینه ساز گرایش آنان به رفتارهای انحرافی است. تحقیقات انجام شده در خصوص آسیب های اجتماعی برای شناخت انواع، علل ایجاد و چگونگی پیشگیری از شیوع آنها کافی به نظر نمی رسند، بنابراین لازم است که تحقیقات متعددی در راستای آسیب های اجتماعی انجام گیرد تا شناخت کامل از نوع، علل و راهکارهای پیشگیری از آن فراهم شود. این تحقیق، پس از توصیف مبانی جامعه شناختی بزهکاری نوجوانان در محیط فراخانواده، از منظر نظریه های تبیین کننده ی انحرافات دوره نوجوانی، به واکاوی عوامل جامعه شناختی انحرافات جرم زا در محیط آموزشی می پردازد و در راستای توضیح ویژگی های راهبرد سیاست جنایی مطلوب در قبال نوجوانان بزهکار، دو دسه تدابیر پیشگیری و واکنش به انحرافات و جرایم دانش آموزان در روابط مدرسه را در وضع موجود و وضع مطلوب، تبیین می کند.