بررسی تجربه توسعه مناطق ویژه علم و فناوری در کشور از منظر نظام نواوری منطقه ای

با توجه به اهمیت نوآوری در دنیای امروز، لزوم بررسی دقیق تر این مفهوم برای کشورهای در حال توسعه امری اجتنابناپذیر است. تاکنون و خصوصا پس از نظریات شومپیتر در خصوص نوآوری، پژوهشگران تحقیقات گسترده ای در خصوص زوایای مختلف نوآوری انجام داده اند و رویکردهای مختلفی برای تحلیل نوآوری مطرح شده است که نگرش سیستمی جدید ترین و جامع ترین آنها است. نظام نوآوری ذیل رویکرد سیستمی مطرح شده است و از چندین منظر قابل بررسی است، عمدتا در کشورهایی با وسعت سرزمینی گسترده همچون چین، روسیه و ایران پرداختن به نظام نوآوری منطقهای، امری ارزشمند خواهد بود، هرچند در کنار جغرافیا عوامل دیگری همچون فرهنگ بومی، قدرت حکومت های محلی، نهاد های حمایت کننده و آمادگی زیر ساختی و ... تاثیر مستقیمی بر موفقیت ایجاد این نظام دارند. بررسی های انجام یافته نشان میدهد مناطق نوآور میتوانند بر عملکرد اقتصادی کشورها تاثیرگذار باشند، ولی کماکان دلایل و عوامل مختلفی میتواند مانع اثربخشی کلی این مناطق بشود. در این مقاله ضمن بررسی انواع نظام نوآوری منطقهای، سه منطقه موفق در آمریکا، چین و مالزی مورد بررسی دقیقتری قرار میگیرند. در ادامه اقدامات انجام یافته در کشور جهت ایجاد اینگونه مناطق با تمرکز بر منطقه ویژه علم و فناوری ربع رشیدی بررسی شده و چالشها و مشکلات این مناطق و برخی پیشنهادهای اولیه ارائه می شود.