بررسی پایداری عملکرد دانه در ژنوتیپ های امیدبخش گندم نان زمستانه و بینابین در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی پس از مرحل گل دهی در مناطق سرد کشور ‭(ERWYT-C91).‬

بروز صفات مختلف در ژنوتیپ ها تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی می باشد. اثر متقابل ژنوتیپ ا محیط باعث واکنش های متفاوت ژنوتیپ ها نسبت به شرایط محیطی می شود، لذا تعیین سازگاری آنها در محیط های مختلف ضروری می باشد. این بررسی با شرکت 7 لاین امید بخش گندم زمستانه وبینابین با احتساب ارقام شاهد اروم، زارع و میهن جمعا به تعداد ‮‭10‬ ژنوتیپ در 5 ایستگاه تحقیقاتی (کرج، مشهد، جلگه رخ، اردبیل و میاندوآب) در شرایط آبی و ‮‭14‬ لاین نیز با احتساب ارقام زارع و میهن بعنوان ارقام شاهد جمعا ‮‭16‬ ژنوتیپ در شرایط تنش خشکی پس از مرحله گلدهی در 4 ایستگاه (کرج، زنجان، اراک و همدان) طی سال های زراعی ‮‭1391-93‬ به مورد اجرا درآمد. طرح آماری مورد استفاده در تمامی ایستگاهها ‭RCBD ‬با سه تکرار بود. مراقبت های لازم در طول دوره رشد و نمو گیاه انجام گرفت. در آزمایش تنش خشکی، آبیاری های پس از مرحله گلدهی قطع و تا رسیدن و برداشت محصول آبیلری دیگر انجام نپذیرفت. پس از برداشت محصول و جمع آوری داده ها، تجزیه واریانس ساده و مرکب با استفاده از نرم افزار‭SAS ‬انجام و سپس روش گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری برای انتخاب ژنوتیپ های با عملکرد بالا و پایدار استفاده گردید. دامن عملکرد دانه 7 لاین گندم شرکت کننده در آزمایش آبی در این پروژه ‮‭6748‬ تا ،‮‭7741‬ میانگین عملکرد آنها ‮‭7202‬ و انحراف معیار آنها ‮‭332‬کیلوگرم در هکتار بود. دامن عملکرد دانه ارقام شاهد اروم، زارع و میهن بین ‮‭7004‬ تا ‮‭7807‬ با میانگین ‮‭7326‬ و انحراف معیار ‮‭347‬ کیلوگرم در هکتار بود. نهایتا از بین این 7 لاین گندم لاین شماره 1 (‮‭91-4‬‭-C) ‬که با میانگین عملکرد دانه ‮‭7741‬ دارای خصوصیات زراعی مطلوب و مقاوم به بیماری زنگ زرد بود انتخاب شد. دامن عملکرد دانه ‮‭14‬ لاین گندم شرکت کننده در آزمایش تنش خشکی در این پروژه ‮‭3711‬ تا ،‮‭4428‬ میانگین عملکرد آنها ‮‭4085‬ و انحراف معیار آنها ‮‭216‬ کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد دانه ارقام شاهد زارع و میهن به ترتیب ‮‭3658‬ و ‮‭3818‬ با میانگین کل ‮‭3738‬ و انحراف معیار ‮‭80‬ کیلوگرم در هکتار بود. نهایتا از بین این ‮‭14‬ لاین گندم تعداد 3 لاین (‮‭91-11‬‭-CD-‬‮‭8-91‬، ‭CD ‬و ‮‭91-12‬‭-CD) ‬با دامنه عملکرد دانه ‮‭4181‬ تا ،‮‭4428‬ میانگین عملکرد ‮‭4279‬ و انحراف معیار برابر با ‮‭107‬کیلوگرم در هکتار که دارای خصوصیات زراعی مطلوب و مقاوم به بیماری زنگ زرد بودند انتخاب شدند. لاین های انتخابی شرایط آبی و تنش خشکی پس از تکثیر بذر آنها در پروژه های تحقیقی-ترویجی شرکت و مورد بررسی بیشتر قرار خواهند گرفت. ‮‭20‬-واژه های کلیدی :گندم نان، سازگاری عمومی، سازگاری خصوصی، اقلیم سرد، شرایط آبی، تنش خشکی، پایداری عملکرد.