فرضیه ای در باب پیوند «شبدیز» با آیین «مهر»

برای همۀ آشنایان ادبیات پارسی، روشن است که ردپای فرهنگ و اسطوره های ایران باستان، در آثار گوناگون سخن گویان پارسی، با کمی ژرف نگری قابل مشاهده است. «مهر» یا «میترا»، یکی از مهم ترین آیین ها و اساطیری است که تأثیر شگرف آن را بر سخن گویان پارسی از جمله «نظامی»، نمی توان نادیده گرفت؛ به ویژه وجود بسیاری از آیین های مهر در «هفت پیکر» یا «اسکندرنامه» که بسیاری از پژوهندگان به آن پرداخته اند. فرضیه ای که نگارنده در این جستار مطرح می کند، در پیوند با رابطۀ تولد شگفت و فرازمینی شبدیز با اسطورۀ مهر است. این پژوهش تلاش می کند تا ارتباط تولید نمادین شبدیز را با اسطورۀ مهر، در شش بخش: ۱- کهن الگوی «غار» ۲- کهن الگوی «زایش از سنگ» ۳- کهن الگوی «بکرزایی» ۴- پیوند «مهر» با « اسب» ۵- قربانی اسب به پیشگاه «مهر» یا « خورشید» ۶- تأثیر فرهنگ «ارمنستان» به عنوان یکی از مهم ترین سرزمین های مهرپرست بر نظامی و «خسرو و شیرین»، بررسی کند.