پرشی جامعه‌شناختی گفتمان‌های شعر جنگ تحمیلی

بررسی تعامل بین ادبیات و جنگ تحمیلی، علاوه بر نشان دادن بسترهای اجتماعی و سیر تحول این تعامل، منتقدین ادبی را در درک بهتر آثار این دوره و شناخت رسالت ادبیات دفاع مقدس کمک می‌کند. در این مقاله سعی شده است با بررسی گفتمان شعر جنگ تحمیلی از منظر جامعه‌شناسی، نحوة انعکاس تحولات اجتماعی در شعر این جنگ - حدفاصل سال‌های ۱۳۵۹ و ۱۳۶۷ هجری شمسی - نمایان گردد. این بررسی حاکی است این است که گفتمان شعر دفاع مقدس را می توان به طور کلی به دو شاخه ی ایدئولوژیک و انسانی - انتقادی تقسیم کرد. در گفتمان ایدئولوژیک که خود براساس لحن کلام شاعر به انواعی نظیر شعاری - شورانگیز، حماسی - ملی، حماسی - عرفانی، نوستالژیک و... تقسیم می‌شود؛ آنچه بیشتر از هر چیز نمایان است؛ جایگاه ایدئولوژی انقلاب و ارزش‌های برآمده از آن در ذهن و زبان شاعر است. در حالی که در گفتمان انسانی -انتقادی بیشتر با نگاهی انسان‌شناسانه، فراملی و ساختارشکنانه نسبت به پدیده جنگ مواجه هستیم.