طنز، پتانسیل زبان نقد سیاسی امل دنقل (علمی- پژوهشی)

امل دنقل، شاعر طنزپرداز و متمرد برجستة مصری دهۀ ۶۰میلادی است. شعر و شهرت او از دیوان «البکاء بین یدی زرقـاء الیمامۀ» آغـاز شد. بـا وجـود عمر کوتـاه شعریش به کمک زبان طنز، به عنوان پتانسیل نهفتۀ زبانی، وقایع امت مصری- عربی را شرح و سپس نقد می کند. طنزهای او لطیفه های مضحکی نبودند که دل خواننده را شاد کند؛ بلکه بیان تلخی هایی اسـت که احساس متناقض خواننده آنها را در می یابد. فضای شعر طنز وی با دو تکنیک؛ اسلوب بینا متنی و هنر ناسازواری ایجاد می شود که در بینامتنی، با فراخوانی متون دینی، ادبی و حکایت های تاریخی، دنبال نـشان دادن تفاوت گذشتۀ طلایی عربی و زمان حال شکست آنهاست و در نهایت این هنر زبانی ناساز دنقلی است که درجۀ تفاوت حال را بـا عهد آرمانی معـین مـی سـازد. وی در بیان طنز سیاسی، کـه اغلـب با تناقض نمایی در سطح اندیشه، لفظ و جمله صورت می گیرد، از عناصر شخصیت های تاریخی، مکانی و زمانی بهره می برد؛ به گونه ای که با کمک انواع روابط بینامتنی که اغلب از نوع نفی کلی (حوار) می باشد، به کاربرد متفاوت و وارونۀ شکل میراثی متن غائب در متن حاضر می پردازد. دنقل با گزینش گنجینه ها به عنوان نشانه و رمز، ابتدا ذهن امت عربی را متوجه گذشتۀ افتخار آمیز می کند و سپس با دگرگونی متمردانۀ آنها، درجۀ تفاوت حال معاصر عربی را با گذشته در خاطرش می گنجاند؛ روشی که ذهن عربی را در خوانش متن شعری سهیم می کند.