نگاهی دوباره به عنوان «ادبیات دفاع مقدس»∗ (علمی- پژوهشی)

ضرورت پرداختن به ادبیات دفاع مقدس بر کسی پوشیده نیست؛ اما هنوز در مجامع علمی و ادبی بر سر عنوان این نوع ادبیات توافق نیست. همین امر، آشفتگی هایی را در حوزۀ تحقیق و پژوهش باعث شده است که مانع نظریه پردازی و الگوسازی در مقولۀ ادبیات جنگ است. اینکه ادبیات مربوط به جنگ را ادبیات جنگ بنامیم یا ادبیات پایداری و مقاومت یا ادبیات دفاع مقدس و یا حتی ادبیات جهاد، بحث تازه ای نیست. سال هاست که دست کم در سطح مطبوعات و نشریات ادبی این بحث ادامه دارد و صاحب نظران بسیاری دربارۀ آن اظهار نظر کرده اند. تا وقتی که پژوهشگران این حوزه به عنوانی یکسان نرسند، امکان طبقه بندی و تعیین دوره های ادبی و تجمیع نظرات اندیشمندان به صورت کامل و کارآمد وجود ندارد؛ به همین دلیل، این مقاله در آغاز تعریفی ابتدایی از عبارت های ادبیات جنگ، ادبیات دفاع مقدس، ادبیات پایداری یا مقاومت و ادبیات جهاد ارائه می دهد و گسترۀ دلالت هریک از این تعابیر را مشخص می کند. سپس ضمن پرداختن به ضرورت توافق بر سر یک عنوان واحد، وجوه برتری هر کدام از این عناوین بر یکدیگر و دلایل موافقان هر عنوان را برمی شمرد. در پایان، مقاله سعی دارد عنوانی روشن، جامع، مانع و گویا را برای ادبیات – و به ویژه شعر- مربوط به جنگ تحمیلی عراق بر ایران، پیشنهاد دهد.