بررسی تطبیقی اندیشه های خیامی در سروده های محمدرضا شفیعی کدکنی و عبدالوهاب البیاتی

حکیم عمر خیام نیشابوری از ریاضی دانان، ستاه شناسان و شاعران بنام ایران در دوره سلجوقی است. گرچه پایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی اوست، ولی آوازه وی بیشتر به واسطه سرودن رباعیاتی است که در روزگار ما شهرت جهانی یافته است. رباعیات خیام را به اغلب زبان های زنده دنیا ترجمه کردهاند و ترجمه انگلیسی آن توسط ادوارد فیتز جرالد در سال ۱۸۵۹ م. موجب شهرت او در مغرب زمین شده است. تاثیر رباعیات خیام بر ادبیات جهان، او را به نماد فلسفه شرق و شاعر محبوب روشنفکران تبدیل کرده است. با اینکه شمار رباعیات خیام تا امروز به طور دقیق معلوم نشده است، اما تاثیر خیام در شعر فارسی چنان عمیق بوده که محققان را به وضع اصطلاح «اندیشه خیامی» واداشته است. اندیشه های خیامی که مضامینی همچون اغتنام فرصت، خوشباشی و رندی فلسفی، حیرت و سرگشتگی در مقابل معمای هستی، تاکید بر کوتاهی و گذر عمر و افسوس خوردن بر آن، و پناه بردن به باده فراموشی را دربرمیگیرد، در شعر معاصر فارسی و عربی نیز آشکار است. در تحقیق حاضر، این اندیشه های فلسفی را در شعر عبدالوهاب البیاتی، شاعر شیفته خیام، بررسی می کنیم، آن را با شعر محمدرضا شفیعی کدکنی که از منظر اندیشه های خیامی شباهت و ارتباط زیادی با البیاتی دارد، مقایسه کرده ایم. نتایج این پژوهش که به شیوه تطبیقی و تفسیر محتوای آثار دو شاعر اجرا شده است نشان می دهد که عمق اندیشه هر دو شاعر نسبت به خیام بسیار کمتر است و درک فلسفی البیاتی نیز بر تفکر شفیعی کدکنی رجحان دارد.