ارزیابی ارتباط بین تاب آوری منطقه‌ای و آسیب‌پذیری محیطی در منطقه کرانه شرقی دریاچه ارومیه با استفاده از GIS

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 304

فایل این مقاله در 38 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_GEOP-24-72_014

تاریخ نمایه سازی: 6 بهمن 1399

چکیده مقاله:

تبیین تاب آوری در برابر تهدیدات، در واقع شناخت نحوه تأثیرگذاری ظرفیت­های اجتماعی، اقتصادی، نهادی، سیاسی و اجرایی در افزایش تاب آوری و شناسایی ابعاد مختلف تاب­آوری در جوامع انسانی است. در این میان نوع نگرش به مقوله تاب­آوری و نحوه تحلیل آن، از یک طرف در چگونگی شناخت تاب­آوری وضع موجود و علل آن نقش کلیدی دارد و از طرف دیگر در کاربست سیاست­ها و اقدامات کاهش خطر می­تواند نقش اساسی داشته باشد. در این مطالعه منطقه کرانه شرقی دریاچه ارومیه شامل 8 شهرستان آذرشهر، اسکو، بناب، تبریز، شبستر، عجب شیر، مراغه و ملکان به عنوان محدوده مطالعاتی به منظور تدوین طرح تاب آوری منطقه­ای انتخاب گردید. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و ماهیت هدف آن در نظام برنامه ریزی محلی و توسعه روستایی، کاربردی است. با بررسی مبانی نظری، رویکردی بدیع با تلفیق روش­های کمی شاخص مبنا و GIS در تبیین ارتباط بین آسیب­پذیری ناشی از مخاطرات محیطی و تاب­آوری منطقه­ای ارایه گردید. بر همین اساس دو شاخص آسیب­پذیری محیطی (EVI) با کاربست 8 معیار تبیین کننده مخاطرات محیطی و شاخص کلی تاب­آوری منطقه­ای(RRI) با استفاده از 19 معیار در سه بعد اجتماعی، دسترسی به زیرساخت­ها و همچنین بعد استحکام بنا در نواحی روستایی ارایه گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که  62 درصد از مساحت محدوده مطالعاتی در وضعیت آسیب­پذیری زیاد قرار گرفته است که الگوی توزیع فضایی آن عمدتاً در مرکز منطقه و در محدوده شهرستان­های آذرشهر، عجب­شیر و اسکو است. در مقابل 43 درصد از مساحت منطقه دارای ظرفیت بالای تاب­آوری و 27 درصد از مساحت کل منطقه در وضعیت تاب­آوری پایین قرار گرفته است. علاوه بر این، در پهنه­های شناسایی شده با ظرفیت پایین تاب آوری در مجموع 168 نقطه روستایی استقرار یافته است. از این تعداد، 7 کانون بزرگ روستایی با جمعیت بیش از 3500 نفر قرار دارند که مجموعاً 31081 نفر جمعیت دارند. با توجه به اهمیت منطقه مورد مطالعه در استان آذربایجان­شرقی، ضرورت توجه به رویکرد تاب­آوری در نظام برنامه­ریزی محلی و همچنین ترویج رویه­های ارتقاء تاب­آوری منطقه­ای بویژه در مناطق روستایی از ملاحظات و پیشنهادات اصلی پژوهش می­باشد.

نویسندگان

ابوالفضل قنبری

دانشیار دانشگاه تبریز

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • - آقایاری هیر، محسن و کلثوم ذاکری میاب (1395)، «ارزیابی ...
  • - صادقلو، طاهره (1393)، بررسی رابطه زیست­پذیری سکونتگاه­های روستایی بر ...
  • - رضایی، محمدرضا، سرائی، محمدحسین، بسطامی­نیا، امیر(1395)، تبیین و تحلیل ...
  • - قنبری، ابوالفضل و احسان پاشانژاد سیلاب (1397)؛ تحلیل فضایی ...
  • - شکری فیرزوجاه، پری (1396)، تحلیل فضایی میزان تاب­آوری مناطق ...
  • - ملکی، سعید، امانپور، سعید، فایی پور، مسعود، پورموسوی، سیدنادر ...
  • - نیری، هادی، خالق پناه، کمال، کرمی، محمدرضا و خه ...
  • -          Adger, W. N. (2000). Social and ecological resilience: are ...
  • - Adger, W. N. (2006). Vulnerability. Global Environmental Change, 16(3), ...
  • - Adger, W. N., Hughes, T. P., Folke, C., Carpenter, ...
  • - Ainuddins, S., Routray, J. K (2012). Community resilience framework ...
  •  - Ajibad, I., McBean, G., Bezne-Kerr, R (2013). Urban flooding ...
  • - Berkes, F. (2007). Understanding uncertainty and reducing vulnerability: Lessons ...
  • - Berkes, F., Colding, J., & Folke, C. (2008). Navigating ...
  • - Birkmann, J. (2006). Measuring vulnerability to promote disaster-resilient societies: ...
  • - Cutter, S. L. (1996). Vulnerability to environmental hazards. Progress ...
  • - Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., ...
  • - Cutter, S. L., Boruff, B. J., & Shirley, W. ...
  • - Cutter, S. L., Burton, C. G., & Emrich, C. ...
  • - Dalziell, E. P., & McManus, S. T. (2004). Resilience, ...
  • - Eakin, H., & Luers, A. L. (2006). Assessing the ...
  • - Folke, C. (2006). Resilience: The emergence of a perspective ...
  • - Folke, C., Carpenter, S., Elmqvist, T., Gunderson, L., Holling, ...
  • - Gallopín, G. C. (2006). Linkages between vulnerability, resilience, and ...
  • - Godschalk, D (2003), Urban hazard mitigation: creating resilient cities, ...
  • - Havko, J., Veronika, M., Tomas, P., Mitchal, T., Jana, ...
  • - Hou, K., Li, X., Wang, J., & Zhang, J. ...
  • - Kasperson, R. E., & Kasperson, J. X. (2001). Climate ...
  • - Lei, Y., Yue, Y., Zhou, H., & Yin, W. ...
  • - Liu, D., Cao, C., Dubovyk, O., Tian, R., Chen, ...
  • - Luers, A. L. (2005). The surface of vulnerability: an ...
  • - Nguyen, A. K., Liou, Y.-A., Li, M.-H., & Tran, ...
  • - Norris, F. H., Stevens, S. P., Pfefferbaum, B., Wyche, ...
  • - Parsons, M., Glavac, S., Hastings, P., Marshall, G., McGregor, ...
  • - Rose, A. (2007). Economic resilience to natural and man-made ...
  • - Sahoo, S., Dhar, A., & Kar, A. (2016). Environmental ...
  • - Shahid, S., & Behrawan, H. (2008). Drought risk assessment ...
  • - Smit, B., & Wandel, J. (2006). Adaptation, adaptive capacity ...
  • - Turner, B. L., Matson, P. A., McCarthy, J. J., ...
  • - Turner  2nd, B. L., Kasperson, R. E., Matson, P. ...
  • - Villa, F., & McLEOD, H. (2002). Environmental vulnerability indicators ...
  • - Walker, B., Holling, C. S., Carpenter, S. R., & ...
  • - Wang, X. D., Zhong, X. H., Liu, S. Z., ...
  • - Wilson, K., Newton, A., Echeverria, C., Weston, C., & ...
  • - Wilson, K., Pressey, R. L., Newton, A., Burgman, M., ...
  • - Zhou, H., Wang, J., Wan, J., & Jia, H. ...
  • نمایش کامل مراجع