تکامل کالبدی- تاریخی شهر اسلامی

در جهان بینی اسلامی، فرهنگ به معنای اخصّ آن مشتمل بر نظام اعتقادات، ارزش ها، اخلاقیات و رفتارها بوده و منبعث از وحی و جهت دهنده و محتوا بخش نظام ها و بخش های جامعه است. فرهنگ اسلامی در هر جامعه و کشوری با حفظ ماهیت و اصالت الهی و جهان شمول خویش، شکل و صورتی متناسب با مقتضیات جغرافیایی، تاریخی، زبانی و... به خود می گیرد. فرهنگ ایرانی اسلامیهمان فرهنگ متعالی اسلامی است که در روح و کالبد فرهنگ ایران زمین دمیده شده و متناسب با تاریخ، جغرافیا، مذهب، زبان و... در طی 14 قرن گذشته توسعه و تکامل یافته است. در ساختار شهرهای اسلامی رویکردهای متفاوتی وجود دارد که ازجمله آنها عبارتند از: اجتماعی، سیاسی، فلسفی، اجتماعی مکانی. از نظر این دیدگاه، انگیزه های، اجتماعی، سیاسی، فلسفی، اجتماعی مکانی،مهم ترین نقش را در ساختاربندی شهر اسلامی داشته است و نیز عوامل اساسی رشد و توسعه تمدن اسلامی، تشویق اسلام به علم، تساهل و تسامح فکری است. ودر کل بر اساس این روی رویکردها و عوامل میتوان تا حدودی به شناخت سیر تحولات شهرهای اسلامی در قلمرو فرهنگ پی برد.