بررسی تطبیقی بیع وقف در مذهب امامیه با مذاهب 4 گانه اهل سنت

وقف یکی از برترین و پردوام ترین مظاهر احسان و نیکوکاری به مردم و تنظیم امور اجتماعی و اقتصادی است. شهید اول (ره) در لمعهدمشقیه میفرماید: وقف حبس کردن اصل عین مال و رها کردن منفعت آن می باشد به گونه ای که دیگر نشود در آن تصرفات ناقله کرده واز ملک خارج کرد. اقوال فقهاء (در بیع موقوفه) متعدد است که در سه محور قابل بررسی است : عده ای از فقهاء بر این عقیده اند که بیعوقف مطلقاً جایز نیست و عین موقوفه را به هیج عنوان نمی توان فروخت (البته موارد استثنایی را که جایز دانسته اند هر یک جدا کرده اند).عده ای دیگر معتقدند بیع در وقف منقطع جایز است ولی در وقف مؤبد ممنوع باشد. گروه سوم اعتقاد دارند که بیع در وقف مؤبد جایزاست ولی صراحتی در جواز وقف منقطع وجود ندارد در حالیکه بعضی در همین گروه جواز را شامل وقف منقطع هم دانسته اند. وقف، بافروش عین موقوفه باطل می شود ولی با امکان فروش از بین نمی رود. در جمع بین این دو نظر می توان گفت، تا زمانی که هدف از وقفقابل تحقق یافتن است، هیچگاه مجوزی برای فروش مال موقوف ایجاد نمی شود و هیچ مقامی نمی تواند این نهاد دائم رابر هم زند یا تغییردهد. پس در هر مورد که فروش وقف تجویز می شود، تحقق آن هدف به گونه ای که انشاء شده است امکان ندارد و ادامه حبس بی فایدهمی نماید. در این مقاله اصل عدم امکان فروش مال موقوفه را تقویت می نمائیم و سپس استثنائات این اصل یعنی خراب شدن عین موقوفه،بیم خرابی مال موقوفه، جواز فروش مال موقوفه ناشی از روابط موقوف علیهم و تبدیل موقوفه به احسن، اضطرار و شرط فروش در عقد وقفرا بررسی خواهیم کرد.