نقش نوع کارکرد و موقعیت اجتماعی و سیاسی بانیان در شکل‌گیری ساختار کالبدی کاروانسراها و سراهای درون شهری قزوین

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 351

فایل این مقاله در 46 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JSEH-9-1_008

تاریخ نمایه سازی: 24 فروردین 1400

چکیده مقاله:

کاروانسراها و سراهای درون شهری از جمله بناهای تجاری بوده که با وجود ساختاری همانند، از تفاوت‌های کالبدی برخوردار هستند. هدف تحقیق، بررسی تفاوت‌های کالبدی کاروانسراها و سراها با مطالعه نوع کارکرد آن‌ها و موقعیت اجتماعی و سیاسی بانیان است. پرسش تحقیق آن است که چگونه نوع کارکرد و موقعیت بانیان در کالبد کاروانسراها و سراها موثر بوده‌است؟پژوهش به سبب جنبه تاریخی، به روش تفسیری-تاریخی انجام شده‌است. بخشی از داده‌ها به صورت میدانی، مصاحبه با تجار قدیمی و بخشی به شکل اسنادی، از متن‌های تاریخی، سفرنامه‌ها و وقفنامه‌ها گردآوری شده‌است. یافته‌های تحقیق بیانگر تاثیر نوع کارکرد و موقعیت اجتماعی و سیاسی بانیان بر ساختار کالبدی کاروانسراها و سراها است. بدین‌ترتیب کارکرد باراندازی بر موقعیت ورودی، سطح فضای باز بیش‌تر، وجود اصطبل، شترخان و حیاط خدمات؛ کارکرد پذیرایی بر حجره‌های اقامت کاروانیان، تجار و بزرگ کاروان از منظر ابعاد، دسترسی به امکانات، موقعیت قرارگیری و سلسله مراتب ورود به حجره، افزایش سطح فضای نیمه‌باز جهت تعامل کاروانیان و وجود فضاهای خدماتی؛ کارکرد تجاری براساس درجه اهمیت کالای مبادله شده بر ابعاد، موقعیت قرارگیری حجره و فضاهای وابسته به آن چون پستو و انبار، تعریف سلسله مراتب ورود به حجره، افزایش سطح فضای بسته برای حجره‌های بیش‌تر و حفظ امنیت، کالبد یکپارچه فضای کارگاهی و اختصاص حجره‌های طبقات بالا به کالاهای سبک یا دفاتر تجار اثرگذار بوده‌است. همچنین جایگاه اجتماعی و سیاسی بانیان سبب کیفیت و گستره تزئینات فضای باز،بسته و نیمه‌باز، تنوع فضاهای خدماتی و تجاری و در نتیجه رونق تجاری سرا و کاروانسرا و تبدیل هشتی به تیمچه شده‌است.

کلیدواژه ها:

نوع کارکرد ، موقعیت اجتماعی و سیاسی بانیان ، ساختار کالبدی ، کاروانسراها و سراهای درون شهری قزوین

نویسندگان

نوشین سخاوت دوست

دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قزوین، قزوین، ایران.

حسین سلطان زاده

دانشیار، گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • بارتولد، واسیلی(1358)، تذکره جغرافیای تاریخی ایران؛ ترجمه حمزه سردادور، تهران: ...
  • پرهیزکاری، مهرزاد(1393)، اخبار قزوین از سال 1267 تا سال 1326 ...
  • پیری، سعید و سمیه افشاری آزاد( 1395)، «مطالعه کاروانسراهای درون ...
  • تاورنیه، ژان باتیست(1369)، سفرنامه تاورنیه؛ ترجمه ابوتراب نوری، تهران: سنایی. ...
  • حاجی ملکی، الهام(1391)، «کاروانسرای سعدالسلطنه(خیابان تهران) در قزوین؛ مجموعه‌ای آسیب ...
  • حاجی‌قاسمی، کامبیز(1383)، گنجنامه بناهای بازار؛ ج10، تهران: م‍رک‍ز اس‍ن‍اد و ...
  • حسینی، آرزو و حسین پورنادری(1393)، «مطالعه تطبیقی فضای معماری کاروانسراهای ...
  • حسینی، آرزو و محمود ارژمند(1392)، «مطالعه تطبیقی معماری کاروانسراهای برون شهری ...
  • خلیلی، پریسا(1390)، مستند نگاری و گزارش کارگاهی شترخان سرای وزیر؛  ...
  • دانشنامه جهان اسلام(1386)، زیرنظر مصطفی میرسلیم‌، ج1، ذیل مدخل «بازار»، ...
  • دبیر سیاقی، سید محمد(1380)، کتابچه سرشماری شهر قزوین؛ قزوین: حدیث ...
  • دبیرسیاقی، سید محمد(1381)، سیر تاریخی بنای شهر قزوین و بناهای ...
  • ریچاردز، فرد (1379)، سفرنامه فرد ریچاردز؛ ترجمه مهین‌دخت صبا، تهران: ...
  • سامی بیک، شمس الدین(1306)، قاموس الاعلام؛ ج5، استانبول: مهران مطبعه‌چی. ...
  • شاردن، جان(1336)، سیاحتنامه شاردن؛ ترجمه محمد عباسی، ج3، تهران: انتشارات ...
  • کامیار، مریم(1396)، فرهنگ اجمالی مصور معماری اسلامی ایران؛ تهران: بنیاد ...
  • کرزن، جرج. ناتانیل(1373)، ایران و قضیه ایران؛ ترجمه غلامعلی وحید ...
  • گلریز، سید محمد علی(1368)، مینودریا باب الجنه قزوین؛ ج1، قزوین: ...
  • محمدزاده، محمد نادر(1385)، یادگار ماندگار؛ قزوین: اداره کل میراث فرهنگی ...
  • مرکز اسناد و مدارک سازمان میراث فرهنگی استان قزوین، (1398). ...
  • معماریان، غلامحسین(1384)، آشنایی با معماری اسلامی ایران«ساختمان‌های درون شهری و ...
  • معماریان، غلامحسین(1391)، معماری ایرانی؛ تالیف محمد‌کریم پیرنیا، تهران: سروش دانش. ...
  • نوروزبرازجانی، ویدا و محمدرضا  جوادی(1395)، بازیابی سازمان فضایی باغ شهر ...
  • وحدت‌پور، شعله و نیما ولی‌بیگ و افروز رحیمی آریایی(1398)، «مطالعه ...
  • ورجاوند، پرویز(1354)، «بیش از این بافت‌های قدیمی شهرها را ویران ...
  • ورجاوند، پرویز(1374)، «پایتخت‌های‌ صفویان‌: قزوین»، در: پایتخت‌های ایران، گردآوردی م‍ح‍م‍دی‍وس‍ف‌ ...
  • ورجاوند، پرویز(1377)، سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین؛ ج1، تهران: نشر ...
  • هادی‌زاده کاخکی، سعید(1389)، کاروانسرا در ایران؛ تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی. ...
  • هیلن‌برند، رابرت(1393)، م‍ع‍م‍اری‌ اس‍لام‍ی‌: ش‍ک‍ل‌، ک‍ارک‍رد و م‍ع‍ن‍ی؛ ترجمه باقر ...
  • هینتس، والتر(1363)، مقدمه بر: سفرنامه کمپفر، انگلبرت کمپفر، ترجمه کیکاووس ...
  • مصاحبه‌ها ...
  • پور فرخ، حاج غلام‌ حسن( 1398)، سرای ضرابخانه، بازار قزوین. ...
  • شکوهی، حاج کاظم(1398)، چهار سوق بازار، بازار قزوین. ...
  • قاسمی، حاج عبدالحسین( 1398)، تیمچه سرای ضرابخانه، بازار قزوین. ...
  • ماهوتی، حاج حسین( 1398)، راسته فرش فروش‌ها، قیصریه، بازار قزوین. ...
  • همافر، حاج حمید(1398)، تیمچه سرای وزیر، بازار قزوین. ...
  • Awad, Jihad Abdullatif(1989), Islamic souqs (bazaars) in the urban context: ...
  • Büttner, Nils(2004), ”Reisebilder-Kunsthistorische Anmerkungen zu Engelbert Kaempfers Landschafts zeichnungen und ...
  • <https://docs.google.com/document/d/1Fbs1RaHj7KgokC33BJQFdSgwrWmHo8fy5sy913E-jLw/edit> ...
  • Duranti, Andrea(2012),“A Caravanserai on the Route to Modernity: The Case ...
  • Hmood, Kabila Faris(2017),”Traditional markets in islamic architecture: Successful past experiences”, ...
  • kaempfer, Engelbert(1684), ”Engelbert kaempfer’s Manuscript”, British library, manuscripts Sloane 2923, ...
  • <https://www.doaks.org/resources/middle-east-garden-traditions/catalogue/C163/location-of-the-khiyaban-in-the-plan-of-qazvin-by-engelbert-kaempfer-british-library-sloane-2923-fol-76/view> ...
  • Lacaj, Eltjona, Enes Nurkovic, Derya Camuz, Kemal Korkmaz, Aysun Alp, ...
  • Starkey, Janet(2012),“The Continuity of Social Space: Khan al-Jumruk within the ...
  • Taheri, Farid Hussain(1980), Urban elements of traditional Islamic cities, A ...
  • نمایش کامل مراجع