مفهوم و مبانی نظری لزوم استدلال در آرا مدنی دادگاه ها

استدلال در علم منطق، شکل صحیح تفکر را می آموزد و در مقام قضا، بناست با چینش مقدمات صحیح به نتایج صحیح دست یافت. لذا هر چند در رای دادگاه با دو مقدمه کبروی (به عنوان حکم قانون و در واقع جهت حکمی) و صغروی (جهت موضوعی) مواجهیم که خود بواسطه و ناشی از دلایل اثباتی موجب اقناع و قطع و یقین دادرس و در واقع حرکت او از مجهول به معلوم بوده است (منطوق یا نتیجه رای)، اما هیچ یک از دو عبارت «جهات و دلائل»، مفهوم استدلال را تشکیل نمی دهند بلکه استدلال، نحوه چینش این امور و قضای است که به منطوق و نتیجه رای منتهی می گردد. باتوجه به لزوم قانونی مستدل و موجه بودن آرا دادگاه ها خواهیم دید که از جمله مبانی حاکم بر این امر، حصول آگاهی بر نحوه اقناع وجدانی دادرس، امکان نظارت مراجع عالی، محدود نمودن اختیارات دادرس و نیز اعتبار رویه قضاییست.