سطحبندی و سنجش درجه توسعهیافتگی شهرستانهای استان مازندران با استفاده از مدل تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای

سال انتشار: 1391
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 240

فایل این مقاله در 30 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_GEP-23-4_002

تاریخ نمایه سازی: 20 اردیبهشت 1400

چکیده مقاله:

  برنامهریزی منطقهای با هدف توسعه و کاهش نابرابری از موضوعهای مهم در کشورهای در حال توسعه محسوب میشود، لازمه برنامهریزی منطقهای، شناسایی جایگاه مناطق نسبت به یکدیگر از لحاظ توسعه است. کاهش نابرابری در بهرهمندی از منابع، دستآوردها و امکانات جامعه یکی از مهمترین معیارهای توسعه به شمار میآید. مفهوم توسعه علاوه بر رشد در همه جهات، توزیع متعادل را نیز در بر میگیرد، توزیع متعادل امکانات و خدمات، گامی در جهت از بین بردن تفاوتهای ناحیهای و پراکندگی متناسب جمعیت در سطح منطقه است. توسعه متوازن فضاهای جغرافیایی، نیازمند بررسی دقیق و همه جانبه مسایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و شناخت نیازهای جامعه و بهبود آنهاست. به همین جهت از جمله معیارهای معمول در برنامهریزی منطقهای، سطحبندی نواحی بر اساس برخورداری از شاخصهای مختلف توسعه است. در پژوهش حاضر سعی شده با بهرهگیری از دو تکنیک تحلیل عاملی و تحلیل خوشهای و استفاده از ۸۸ شاخص توسعه در زمینههای (اقتصادی، اجتماعی، آموزشی، بهداشتی و درمانی، کشاورزی و ... ) به تعیین و تحلیل سطوح توسعه شهرستانهای استان مازندران پرداخته شود. رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی، تحلیلی و از نوع کاربردی – توسعهای است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که بین شهرستانهای استان به لحاظ شاخصهای توسعه اختلاف وجود دارد و نتیجه به کارگیری تکنیک تحلیل عاملی، شهرستانها را در ۵ سطح بسیار برخوردار، برخوردار، نسبتا برخوردار، محروم و بسیار محروم قرار داده که شهرستانهای سوادکوه و رامسر به ترتیب با امتیاز ۹۳/۱ و ۸۳/۰ در سطح بسیار برخوردار و شهرستانهای نکا و گلوگاه به ترتیب با امتیاز ۱۲/۱- و ۸۵/۰- در سطح بسیار محروم واقع شدهاند. نتایج نشان میدهد که ۵/۱۲ درصد شهرستانها در سطح بسیار برخوردار، ۷۵/۱۸درصد درسطح برخوردار، ۷۵/۱۸درصد در سطح نسبتا برخوردار، ۵/۳۷ درصد در سطح محروم و ۵/۱۲درصد در سطح بسیار محروم قرار گرفتهاند. با استفاده از تکنیک تحلیل خوشهای و ترسیم نمودار دندروگرام، شهرستانهای استان در ۵ گروه همگن طبقهبندی شدهاند.

نویسندگان

مسعود تقوایی

استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

عیسی بهاری

دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آسایش، حسین، (1383)، «اصول و روش‌های برنامه‌ریزی روستایی»، تهران: انتشارات ...
  • پاپلی‌یزدی، محمدحسین و محمدامیر ابرهیمی، (1381)، «نظریه‌های توسعه روستایی»، تهران: ...
  • پاپلی‌یزدی، محمدحسین و حسین رجبی‌سناجردی، (1382)، «نظریه‌های شهر و پیرامون»، ...
  • تقوایی، مسعود و صفر قائد رحمتی، (1385)، «تحلیل شاخص‌های توسعه‌ی ...
  • جیروند، عبدالله، (1375)، «توسعه اقتصادی، مجموعه مقالات»، تهران: انتشارات نور ...
  • حسین‌زاده دلیر، کریم، (1384)، «برنامه‌ریزی ناحیه‌ای»، تهران: انتشارات سمت ...
  • حکمت‌نیا، حسن و میر‌نجف موسوی، (1383)، «بررسی و تحلیل روند ...
  • حکمت‌نیا، حسن و میرنجف موسوی، (1385) «کاربرد مدل در جغرافیا ...
  • زالی، نادر، (1379)، سطح‌بندی توسعه منطقه‌ای«نمونه موردی استان آذربایجان‌شرقی»، پایان ...
  • زیاری، کرامت‌الله، (1379)، «سنجش درجۀ توسعه‌یافتگی فرهنگی استان‌های ایران»، مجلۀ ...
  • زیاری، کرامت‌الله و اسحاق جلالیان، (1387)، «مقایسۀ شهرستانهای استان فارس ...
  • صباغ کرمانی، مجید، (1380)، «اقتصاد منطقه‌ای«تئوری و مدل‌ها»»، تهران: انتشارات ...
  • صرافی، مظفّر، (1379)، «مبانی برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای»، تهران: انتشارات سازمان ...
  • طالبی، هوشنگ و علی زنگی‌آبادی، (1380)، «تحلیل شاخص‌ها و تعیین ...
  • قره‌باغیان، مرتضی، (1375)، «اقتصاد رشد و توسعه»، تهران: انتشارات نشر ...
  • کلانتری، خلیل، (1380)، «برنامه‌ریزی و توسعه منطقه‌ای (تئوری‌ها و تکنیک‌ها)»، ...
  • کلانتری، خلیل، (1387)، «پردازش و تحلیل داده‌ها در تحقیقات اجتماعی- ...
  • کلاین، پل، (1381)، «راهنمای آسان تحلیل عاملی»، ترجمۀ محمدولی علیئی ...
  • کیم، جی ان، مولر و چالز، (1381)، «مقدمه‌ای بر تحلیل ...
  • مرکز آمار ایران(1385)، «نتایج تفصیلی سرشماری نفوس و مسکن استان ...
  • موسوی، میرنجف، (1382)، سنجش درجه توسعه‌یافتگی نواحی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ...
  • موسوی، میر‌نجف و حسن حکمت‌نیا، (1384)، «تحلیل عاملی و تلفیق ...
  • مولایی، محمد، (1386)، «مقایسه درجه توسعه‌یافتگی بخش خدمات و رفاه ...
  • مولایی، محمد، (1387)، «بررسی و مقایسه درجه توسعه یافتگی بخش ...
  • Joao, Oliveira, S. Maria, Manuela, L.(2001). A Multivariate Methodology to ...
  • نمایش کامل مراجع