تحلیل گفتمان انتقادی غزل شماره ۱۸۴ منتخب از دیوان حافظ بر اساس الگوی تحلیل گفتمان انتقادی ون لیوون ( ۲۰۰۸ )

یکی از انواع رویکردهای تحلیلی گفتمان، رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی است که توسط ونلیوون ( ۱۹۹۶،۲۰۰۸ )، ارائه شده است. این رویکرد به طور کلی دارای دو مولفه ی حذف و اظهار می باشد. هرکدام از این دو مولفه انواع زیرمولفه های مختلفی دارد. با توجه به انواع زیرمولفه های حذف و اظهار در یک متن و بسامد کاربرد هریک می توان به اهداف اصلی پژوهش حاضر که عبارتند از: بررسی چگونگی بازنمایی کارگزاران اجتماعی در غزل شماره ۱۸۴ از دیوان حافظ و همچنین کارایی یا عدم کارایی الگوی مورد نظر در تحلیل غزل فارسی پی برد. بدین منظور در پژوهش حاضر ابتدا انواع جملات، شامل جملات ساده، جملات مرکب، جملات با فعل محذوف و شبه جمله ها از متن غزل مورد نظر استخراج شدند و سپس، انواع مولفه های مربوط به الگوی ونلیوون ( ۲۰۰۸،۱۹۹۶ )، در این جملات شناسایی گردیده اند. اطلاعات به دست آمده در جداول و به ترتیب بسامد کاربرد به همراه درصد مورد نظر ارائه شده است. از نتایج این اطلاعات چنین استنباط می گردد که حافظ موضوعات پیچیده و نامفهوم روحانی را تا حد ممکن با شفافیت و به وضوح بیان میکند تا ذهن دنیایی و مادی انسان آن را درک و دریافت کند. همچنین، نتایج نشان می دهد که حافظ به لحاظ بیپروایی در سخن به خیام نزدیک تر و از فردوسی دورتر است. حاصل این پژوهش همچنین نشان می دهد که الگوی و نلیوون ( ۱۹۹۶،۲۰۰۸ )، ابزار مناسبی برای تحلیل غزل فارسی می باشد.