پتروگرافی، ژئوشیمی و سن سنجی گرانیتوئید تخت باز، شمال غربی بیرجند، خاور ایران

گرانیتوئید تخت باز در شمال غربی بیرجند، در مجاورت مجموعه ای از سنگ های آذرآواری مرکب از توف، توف مارنی و برش رخنمون دارد. بر اساس مطالعات پتروگرافی و تجزیه عناصر اصلی، این توده آلکالی گرانیت تا گرانیت است. بافت های متداول در این سنگ ها، گرانولار، گرافیک، میرمکیتی، گرانوفیریک و پرتیتی است. کانی های سازنده اصلی شامل: فلدسپار پتاسیم (اورتوکلاز و میکروکلین پرتیتی)، کوارتز و پلاژیوکلازهای سدیک هست. بیوتیت تنها کانی مافیک این سنگ ها است. زیرکن، اسفن و اکسید آهن کانی های فرعی را می سازد. بیوتیت به کلریت و فلدسپار ها به سریسیت، کربنات کلسیم و کانی های رسی دگرسان شده اند. سن سنجی با روش زیرکن-اورانیوم-سرب، سن توده گرانیتوئیدی را ۶/۰±۷/۵۵ میلیون سال (اوایل ائوسن) تعیین نمود. این مجموعه سنگی از نظر شیمیایی دارای مقادیر بالای مجموع آلکالی ها، Fe/Mg، Ga/Al، Hf، REE (به جز Eu)، SiO۲ و Zr و مقادیر پایین Ba، CaO، MgO، P۲O۵ و Sr است. این ویژگی ها به همراه نمودارهای ژئوشیمیایی بیانگر این است که گرانیتوئید تخت باز از نوع A پس برخوردی (تیپ A۲) است. این مجموعه می تواند از ذوب پوسته قاره ای در یک سیستم کششی پس از برخورد بلوک های قاره ای لوت و افغان در خاور ایران مشتق شده باشد.