مبارزه با شطح و طامات در غزلیات حافظ و سعدی شیرازی

شطح پدیده ای است که در گذر زمان دچار تغییرات معنایی فراوانی گردیده است. این اعتقادات ناشی از تفاوت نگاه و رویکرد عرفانی ناشی از سیر تحول عرفا است. حافظ شیرازی (۷۲۶-۷۹۲) نه تنها دلق پوش ریایی و صوفی شکم پرست خانقاهی نیست، بلکه وسعت مشرب و ذوق رندانه خاصی او را از صوفیان واقعی و عارفان حقیقی نیز متمایز کرده است. سعدی شیرازی -۶۹۰) (۶۰۶ نیز همانند هم شهری بیبدیل خویش و حتی فراتر از او به علوم عرفانی رغبت دارد.سعدی به واسطه سی سال سیاحتش در دنیای قدیم، دارای جهان بینی عرفانی خاصی است. البته به دلیل شرایط حاکم بر جامعه زمان این شاعران و درآمیخته شدن عرفان با مسایل دنیوی دید منفی نسبت به شطحیات عارفان به وجود آمد. جستار حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی به بررسی مبارزات اشعار حافظ و سعدی با زه دریایی و شطحیات عوام فریب پرداخته است. نتیجه حاصل از این پژوهش اسلوب و روش های همانند بهره گیری از زبان طنز و کنایه است که هر دو شاعر برای بیان انتقاد خویش از ریاکاری زاهدان در گزافه گویی هایشان بهره برده اندالبت۶ه. حافظ به دلیل وجود شرایط اجتماعی خفقان زمانه، بسامد بالایی از مبارزه با گزافه گویی یا همان شطحیات صوفیان را داشته است.