بررسی مقایسه ای نکوهش دنیا در لزومیات ابو علای معری و حکمت های امام علی (ع)

ادبیات ابوالعلای معری شاعر برجسته قرن چهارم و پنجم هجری یک نوع ادبیات انسانی والا و جامع است که تمام ملیت ها، ادیان و عصرهای مختلف را درمی نورد به نحوی که تمام نسل ها به تناسب حال خود می توانند از آن بهره ببرند. شعر وی شعری است که از عقل و خرد بهره وافری دارد، به ویژه لزومیات که فلسفه فکری او را نشان می دهد و سرشار از حکمت و اخلاق و پند و موعظه است. در این دیوان نکوهش دنیا به شکل بسیار برجسته ای خود نمایی می کند و ما در این جستار برآنیم که دنیا و نکوهش دنیا را در اشعار این دیوان مورد مداقه قراردهیم و با روش توصیفی- تحلیلی ابعاد نکوهیده دنیا را از دریچه نگاه این شاعر فیلسوف واکاوی نماییم و با آن دسته از حکمت های امام علی (ع) غرر الحکم و درر الکلم، که موضوع آن نکوهش دنیاست، مورد مقایسه قرار دهیم. از مهمترین نتایجی که بدان دست یافتیم، این است که ابوالعلای معری ابتدا دنیا را دوست میداشته است، ولی زمانی که می بیند دنیا با او سر ناسازگاری و مخالفت دارد، از دنیا کناره می گیرد و آن را جای پلید و پستی می داند که پر از شر و بدی، فریب و خیانت گری، بی رحمی و ستمگری، ناامنی و ترس، مصیبت و بیماری و غم و اندوه است ؛ لذا بر این باور است که پیوسته باید از دنیا حذر کرد. البته جنبه های نکوهیده ای که معری از دنیا برمی شمرد، به طور کامل در حکمت های امام علی (ع) آمده است، با این تفاوت که حضرت (ع) دنیا را شر مطلق نمی بیند، بلکه خیر آن را نسبت به شرش بسیار اندک قلمداد می کند.