ارزیابی قابلیت اراضی برای توسعه کشاورزی و مرتع داری (مطالعه موردی: حوضه آب خیز سد تاجیار استان آذربایجان شرقی)

زمینه و هدف: در عصر حاضر که انواع تغییرات در محیط طبیعی ایجاد شده است، باید جهت دست یابی به توسعه پایدار، برنامه ریزی و مدیریت سرزمین بر اساس توان بالفعل و بالقوه آن صورت پذیرد. هدف از این مطالعه ارزیابی توان اکولوژیک برای کاربری های کشاورزی و مرتع داری و بررسی میزان انطباق کاربری های فعلی کشاورزی و مرتع داری با توان اکولوژیک منطقه برای کاربری های مذکور می باشد. روش بررسی: در این پژوهش، ابتدا با بررسی منابع مختلف و کسب استانداردها، معیارها و زیرمعیارها انتخاب شدند. معیارهای اصلی مورداستفاده در این مطالعه، عبارتند از: نقشه های خاک شناسی، سنگ شناسی، توپوگرافی، اقلیم، پوشش گیاهی، میزان آب و کاربری اراضی. سپس، با استفاده از طراحی و توزیع پرسش نامه هایی، لایه ها مورد ارزیابی قرار گرفتند و توسط فرایند تحلیل سلسله مراتبی و ماتریس مقایسات دوتایی، وزن دهی شدند. درنهایت، کلیه ی لایه ها با استفاده از روش ترکیب خطی وزن دار تلفیق شدند و نقشه ی نهایی توان اکولوژیک منطقه به دست آمد. یافته ها: در نقشه نهایی قابلیت اراضی برای توسعه کشاورزی و مرتع داری که در سال ۱۳۹۴ تهیه گردید، طبقات ۱ و ۲ و ۷  کاربری های مذکور وجود ندارد به دلیل این که در منطقه مورد مطالعه محدودیت های توپوگرافی بیش از بقیه معیارها، امکان انجام کشاورزی درجه ۱ و ۲ را سلب می کند و از نظر معیارهای مرتعداری، تا طبقه ۳ مرتع داری را می توان در محدوده مورد مطالعه مشاهده نمود. کشاورزی درجه ۳ با ۹/۳۱ درصد، بیش ترین و مرتعداری درجه ۳ با ۵/۱۱ درصد، کم ترین مقدار را  از نظر درجه تناسب سرزمین دارا می باشند. بحث و نتیجه گیری: یافته ها حاکی از آن است که تلفیق فرایند تحلیل سلسله مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی، دارای قابلیت بالایی جهت ارزیابی توان اکولوژیک اراضی برای کاربری های کشاورزی – مرتع داری می باشد. و با توجه به این که حوضه آبخیز سد تاجیار دارای پتانسیل لازم برای توسعه فعالیت های کشاورزی و مرتع داری می باشد، در صورت بهره برداری متناسب با توان اکولوژیک، مردم بومی منطقه از اثرات رونق اقتصادی این فعالیت ها منتفع خواهند گردید.