نقد ماهیت تصوف در آراء عرفای قرن ششم هجری با تاکید بر عوارف المعارف سهروردی

شهاب الدین سهروردی، عارف نامی قرن هفتم هجری، از چهره های بارز تصوف و عرفان اسلامی است که با تالیف و تصنیف آثار ارزشمند ، سعی در انتقال سنت صوفیه و القای مفاهیم تصوف به مریدان و نسل های بعدی داشت. هدف از پژوهش حاضر این است که به شیوه تحلیلی- توصیفی به نقد ماهیت تصوف در آراء عرفای قرن ششم هجری با تاکید بر عوارف المعارف سهروردی پرداخته شود. هدف سهروردی در کتاب عوارف المعارف بیان شیوه ها و آداب متصوفه در انجام اعمال و عبادات مخصوص ایشان است. در رساله عوارف المعارف با ذکر برخی مسائل شرعی همچون آداب طهارت، وضو و ... تصوف را هر چه بیش تر به شریعت نزدیک ساخته است. بررسی ها نشان داد مقصود صوفیه از نقدها تحقیر تصوف نبوده، بلکه نقد های آن ها شرط ضروری برای بالیدن این جریان بوده است.معیارهای نقد صوفی عبارتند از، قرآن، سنت، مشرب فکری طریقه ی او، اعمال اشخاص، شیخی که تربیت مریدان را به عهده دارد، تعریفات و نظریه هایی که صوفیه ارائه داده اند.در مواردی نقد به صوفیه زمینه ساز ایجاد یک فرقه-ی جدید بوده است، مثلا مقدس مآبی ظاهری و ریاکاری برخی از صوفیه یکی از عوامل ایجاد نهضتی به نام ملامتیه شد.اگرچه صوفیه در میزان رعایت احکام شریعت با یکدیگر اتفاق نظر نداشته اند، این اختلاف بیشتر بر سر جزئیات شریعت بوده است نه اصل آن. با وجود اختلاف در میزان پایبندی به آداب شریعت، هیچ یک از صوفیه جوازی برای عدول از شریعت نداده اند. بیشتر نقدها از جانب شیخ بر مرید بوده است.