تحلیل پیر از منظر سنایی با تکیه بر دو اثر حدیقه الحقیقه و سیرالعباد

پیر در عرفان اسلامی جایگاه خاصی داشته و در واقع راهنما و مربی مرید یا سالک محسوبمی شود و مرید برای سیر و سلوک، به راهنمایی وی نیازمند است تا در وادی گمراهینیفتد و به مقصود نائل آید. در اکثر کتب عرفانی به توصیف پیر پرداخته شده و اهمیت اوبیان گردیده است. در این میان آثار سنایی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در مقالهحاضر که به روش توصیفی - تحلیلی و با مطالعه کتابخانه ای صورت گرفته، اهمیت وویژگی های پیر در دو اثر سنایی (حدیقه و سیرالعباد) مورد بررسی و واکاوی قرار گرفتهاست. نتیجه پژوهش نشان میدهد که پیر در هر اثر به نوعی خاص جلوه کرده است. درحدیقه پیر همپایه واصلان حق بوده و از قدرت درک فوق العادهای برخوردار است در حالیکه در سیرالعباد پیر نماینده نفس ناطقه است. پیر به معنی عقل فعال توسط سنایی واردادبیات عرفانی شد. سنایی در مثنوی فلسفی - عرفانی سیرالعباد متاثر از جهانشناسیابن سینا است، از عقل فعال به عنوان پیر یاد می کند. در واقع پیر همان عقل فعال، راهنمایسالک در سفر روحانی و پاسخگوی سوالات اوست. سنایی در حدیقه ویژگی های متفاوتیرا برای پیر متذکر شده (بیش از ۱۰ ویژگی) در حالی که در سیرالعباد، صفات پیر از دوویژگی برجسته تجاوز نمی کند. در سیرالعباد پیر مسئولیت دارد موانع را از مسیر سالکبردارد و او را به سوی کمال هدایت کند. سخنان پیر در این اثر همراه با رمز و استعاره است.