تحلیل و ارزیابی مفهوم آزادی در قرآن

برخی بر این باورند که آزادی مفهومی مدرن است و نمی توان از آن نام و نشانی در نصوص اسلامی یافت . به باور این افراد، آزادی مطرح در دنیای امروز، برخاسته از فکر جامعه مدرن غربی است که جامعه اسلامی فاقد آن بوده است. افزون بر این و بر فرض پذیرش امکان گفتگو از مفهوم آزادی در قرآن با فقر شدیدی در ادبیات و آموزه های اسلامی مواجهیم؛ از این رو نمی توان ادبیات غنی ای در زمینه بحث از آزادی فراهم کرد و همچنان بحث از آزادی در نصوصی مثل قرآن ممتنع خواهد بود. اما با وجود نگرش مورد اشاره، دیدگاه های دیگری نیز وجود دارد که معتقدند می توان از مفهوم آزادی در قرآن سخن به میان آورد بدون اینکه به نسبت سنجی و مشابهت سازی با مباحث مدرن پرداخت. از یک سوی آزادی مهم ترین مفهومی است که بشر همواره با آن مواجه بوده است و درنتیجه مهم ترین متن در دین اسلام نمی تواند در برابر آن سکوت کرده باشد، از سوی دیگر می توان با تعیین مراد و منظور خود از آزادی به تامل در نصوص دینی پرداخت و حضور عناصر و ارکان آزادی را در قرآن آزمون کرد، در نهایت اینکه آنچه موجب شده آزادی پدیده ای نو و دستاوردی متفاوت از اندیشه و دنیای گذشته فرض شود، این است که اشکال و مصادیق آزادی دگرگون شده است، اما مضمون آزادی همواره مطرح بوده است، مقاله حاضر در پاسخ امکان و امتناع آزادی در قرآن نگارش یافته و تلاش می کند درباره برخی از نکته های اصلی و کلیدی در این زمینه به بحث و نظر بپردازد.