بازتاب گفتمان اشعری در پاره ای از افعال تاریخ بیهقی

یکی از مهم ترین و اصلی ترین گفتمان های حاکم بر ادبیات کلاسیک ایران، گفتمان اشعری است. گفتمان اشغری در میان نویسندگان و شاعران ایرانی گذشته، مبلغ این اندیشه است که همه چیز اعم از فعل، احساس و ادراک از جانب خداوند است و بنده هیچ دخل و تصرفی در امور ندارد و به اصطلاح بندگان مجبورند و اختیاری از خود ندارند. این گفتمان در اندیشه بیهقی و اثر سترگ او تاریخ بیهقی بازتاب یافته است. هنر بیهقی در این است که انعکاس این گفتمان را با بازی باعناصر زبان و به شیرینی و با شکوه خاصی بیان کرده است. در پاره ای از افعال تاریخ بیهقی از جمله رحم آمدن و خشم آمدن تجلی گفتمان اشعری به صورت ضمنی منعکس شده است. نگارنده در این نوشتار به بررسی افعال تاریخ بیهقی از منظر گفتمان اشعری پرداخته است. برایند تحقیق اثبات می کند بیهقی صدور برخی از افعال از جمله رحم و خشم را به خدا نسبت می دهد و آن ها را در تصرف بشر نمی داند بیهقی با هنرمندی خاصی این اندیشه را در قالب اسناد مجازی و با زبانی ادبی بیان کرده است.