آشنایی زدایی در شعر شهریار

آشنایی زدایی یکی از مفاهیم اساسی در نظریه فرمالیست های روس است. در یک تعریف گسترده، آشنایی زدایی عبارت استاز تمامی شگردها و فنونی که نویسنده یا شاعر از آنها بهره می برد تا جهان متن را به چشم مخاطبان خود بیگانه بنمایاند.(محمدی، ۱۳۸۰ ؛ ۱) آشنایی زدایی هرگونه انحراف از قواعد زبان هنجار نیست؛ زیرا گروهی از این انحرافات، تنها به ساختی غیردستوری منجر می شود و خلاقیت هنری به شمار نخواهد رفت. در این پژوهش اشعار شهریار از جنبه های مختلف آشناییزدایی، مورد بررسی قرار گرفته و پنج نمونه از انواع برجسته سازی (هنجارگریزی واژگانی، زمانی، نحوی،سبکی و گویشی)مطالعه گردیده و پس از بررسی مشخص شد، هنجارگریزی های موجود در اشعار شهریار،اغلب حاصل خلاقیت،آشنایی به زبانعربی و علوم دیگر، دو زبانه بودن و احاطه بر ادبیات کلاسیک فارسی است که به صورت خودآگاه و ناخودآگاه،به وجود آمده ونه تنها زیبایی اشعارش را از بین نبرده است،در بسیاری از موارد، تشخص و برجستگی خاصی به ابیاتش داده و نهایتا توجهمخاطب را به خود جلب می کند.