بررسی رابطه حقوق و عدالت از منظر فرهنگی و اسلامی (ابعاد و رویکردها)

در این نوشتار تلاش گردیده است تا ضمن بررسی واژه عدل و ظلم از گفتار علوی آثار آن در نظامحقوقی و بویژه، حقوق کیفری بررسی گردد. عدالت به عنوان مبنا و هدف حقوق جایگاه ویژه ای درنظام های حقوقی و نظام حقوقی اسلام دارد. به خصوص آنکه عدالت از زبان عدل شناسی مطرحشود که خود در سیره و گفتار مظهر عدل تام است. . عدالت از نخستین و اصلی ترین دغدغه هایبشر بوده که در عرصه های مختلف زندگی و در چهره های متفاوت عدل فلسفی، عدل کلامی، عدلسیاسی، عدل اخلاقی و عدل حقوقی، اندیشه او را به خود مشغول داشته است. موضوع این نوشتار، گزارش تحلیلی و بسیار فشردهای از عدل حقوقی، به ویژه رابطه حقوق و عدالت از دیدگاه اسلام است. اما دستیابی بهتر و منطقی تر به این مطلوب، پرداختن به رابطه حقوق وعدالت از سایر دیدگاه ها را ضرور می سازد . به این جهت، نخست در پیش گفتار، به جایگاه بحث ازعدالت در فلسفه حقوق اشاره شده است و سپس در مقدمه گفتار اصلی، عدالت موضوع گفتگویمکاتب حقوقی تبیین و پس از آن دیدگاه مکاتب حقوق طبیعی و حقوق پوزیتیویستی دربارهعدالت حقوقی مطرح شده و بالاخره پس از طرح اندیشه کلی اسلام درباره عدالت، به ویژگی هایعدالت حقوقی اسلام و نتایج حاصل از آن اشاره و تصریح شده است که اگرچه به طور مسلم عدالتیکی از مبانی و با نگاه دقیقتر، یکی از اهداف حقوق اسلامی است، اما مبنای یگانه و هدف وحیدآن نیست، پس در ارزیابی قوانین، توجه به دیگر مبانی و اهداف نیز ضروری است.