مطالعه فیتوشیمیایی عصاره پونه (Mentha longifolia L.) منطقه رویشی مشگین شهر و تاثیر آنتی باکتریال آن بر روی باکتریهای شایع دهانی

مقدمه و هدف: گیاهان دارویی به آن گروه از گیاهان گفته میشود که برای مصارف پزشکی، درمانی، بالینی و داروسازی انسان مورد استفاده قرار میگیرند و اندامهای آنها دارای ترکیبات اثربخش دارویی است. کشف گیاهان با اثرات ضد باکتریایی قوی و استفاده از آنها به عنوان دهانشویه، عوارض نامطلوب ترکیبات شیمیایی را کاهش داده و نیز مقرون به صرفه میباشد. بررسیها نشان میدهند که گیاهان دارویی میتوانند با اطمینان و به طور موفقیت آمیز در درمان بیماریهای باکتریایی بدون بروز اثرات مضر و مقاومتهای دارویی به کاربرده شوند به همین منظور با توجه به مطالعات انجام شده و مرور منابع و جستجو در پایگاه های اینترنتی تا کنون مطالعهای با هدف بررسی فیتوشیمیایی عصاره گیاه دارویی پونه جمعآوری شده از مناطق رویشی مشکینشهر و اثرات ضد میکروبی آنها بر روی برخی از باکتریهای شایع دهان و دندان انجام نشده است.مواد و روش: در این تحقیق نمونه مربوط به گیاهان دارویی پونه با استفاده از منابع موجود، در تابستان سال ۱۴۰۰ از منطقه رویشی انزان واقع در مشگین شهر جمع آوری و سپس به کمک متخصصین گیاه شناسی بخش تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل با استناد به نمونه هرباریومی مطابقت و شناسایی شد. هنگام جمع آوری نمونه ها تمام مشخصات محل به صورت دقیق تعیین و ثبت شد. برداشت نمونه ها در یک فاصله زمانی بسیار کوتاه در بین ساعات ۱۲ الی ۱۵ در اوج تابش خورشید به دلیل وجود بیشترین ماده موثره انجام شد. اندامهای مورد نظر گیاه، که شامل سرشاخه های گلدار است از گیاه جدا و در پاکتهای مخصوص قرار داده و به محل خشک شدن انتقال یافت. سپس جداسازی و پاکسازی شد. عمل خشک کردن بلافاصله به روش خشک کردن در سایه، و در دمای ۲۰ الی ۲۸ درجه سلسیوس اتاق انجام گرفت و سپس در جای خشک و خنک نگهداری شد، و موقع استحصال ماده موثره با خرد کن ( CG۱۰۰) خرد، و تا زمان انجام سایر آزمایشها در آزمایشگاه بخش تحقیق و توسعه موسسه دانش بنیان پژوهشگران داروی سبز در بطریهای شیشهای درب بسته نگهداری شد. عصاره گیاه دارویی پونه به روش ماسراسیون استخراج و ترکیبات فنلی آنها توسط دستگاه HPLC شناسائی شد، اثر ضد میکروبی عصاره در غلظتهای ۲۵)، ۵۰ و ( ʽg/ml ۱۰۰ مورد مطالعه قرار گرفت. این باکتریها شامل میکروبها و قارچهای شایع، از جمله استرپتوکوکوس موتانس، استرپتوکوکوس سانگویس، استرپتوکوکوس سالیواریس، استرپتوکوکوس سوبرینوس، اشرشیاکلی، ایکنلا کوردنس، سودوموناس آنروژینوزا و کلبسیلا پنومونیه بود. جهت بررسی فعالیت ضد میکروبی عصاره ها از روش دیسک دیفیوژن و MIC استفاده شد. آنالیز آماری داده ها با نرم افزار SPSS و T-test و رسم نمودارها از نرم افزار Excel ۲۰۰۷ انجام گرفت.یافته ها: بر اساس نتایج حاصل از آنالیز عصاره با استفاده از روش HPLC مشاهده شد که عصاره گیاه دارویی پونه دارای ۳۶/۸۶ درصد ترکیبات فنلی می باشد که از این میزان ۱۶/۳۶ درصد آن را گالیک اسید تشکیل میدهد. در بررسی اثر عصاره بر روی باکتریها نیز، مشخص گردید که گیاه دارویی پونه کمترین تاثیر مهاری را علیه باکتری استرپتکوکوس سانگویس و بیشترین اثر مهاری را بر روی قارچ کاندیداگلابراتا دارد. نتایج حاصل از آزمون MIC نیز تایید کننده این اثرات بود.نتیجه گیری: با توجه به نتایج فیتوشیمایی حاصل از عصاره این تحقیق میتوان بیان نمود که گیاه دارویی پونه دارای ترکیبات فنلی ضد میکروبی میباشند. لذا نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که عصاره گیاه دارویی پونه دارای خاصیت ضدمیکروبی مناسب علیه باکتریهای عامل عفونت دهان و دندان میباشد، بنابراین میتوان عصاره گیاهی حاضر را به عنوان جایگزینی برای داروهای استاندارد کلرهگزیدین و نیستاتین بیان نمود.